Odsłonią pomnik żołnierzy Wojsk Balonowych. Ważne rocznice w regionie

15 sierpnia będziemy świętować stulecie zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej, nazywanej Cudem nad Wisłą. W kolejnych dniach sierpnia 1920 roku nadal toczyły się walki.

– Wojska bolszewickie najpóźniej dotarły na nasze tereny. Najczęściej mówi się o wydarzeniach z 15–16 sierpnia, niweluje się te związane z Kujawami i Pomorzem – mówił Mirosław Sprenger z Referatu Edukacji Narodowej bydgoskiej delegatury IPN. – Dlaczego one były ważne? Czwarta armia frontu zachodniego wyruszyła na północ i to pozwoliło na odciążenie Warszawy.

Bolszewicy na Kujawach

Wojska pod dowództwem Gaja Bażyszkiana miały przekroczyć linię Wisły i Drwęcy. Na szczęście, jak mówi historyk, się nie udało. – To „na szczęście” wynikało z wielu różnych czynników: linie zaopatrzenia się wydłużyły, a Pomorzanie i Wielkopolanie potrafili się zmobilizować i doprowadzić do odparcia wojsk – tłumaczy Sprenger. Warszawa została ocalona, ale walki trwały. Do ważnej bitwy doszło m.in. pod Brodnicą.

fot. Anna Kopeć

Te wydarzenia upamiętni wystawa „»Za Termopile starczą Wam piersi własne…«. Wojna polsko-bolszewicka na Kujawach i Pomorzu”.

IPN w Bydgoszczy chce także przywrócić pamięć o Wacławie Denhoffie-Czarneckim. Był żołnierzem Legionów, uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, pomysłodawcą Polonii Warszawa. Napisał kilka zwrotek znanej pieśni „O mój rozmarynie”. Czarnecki zmarł w Bydgoszczy i tu też ma zostać jesienią upamiętniony – na cmentarzu Nowofarnym.

Sterowce nad miastem

14 sierpnia w Toruniu odsłonięty zostanie pomnik Poległych Żołnierzy Wojska Balonowych. – [Powstał] z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Miasta Torunia i przy wsparciu IPN. Będzie wierną rekonstrukcją tego, który stał tam przed wojną – zapowiedziała Regina Dąbkowska z Biura Upamiętnienia Walk i Męczeństwa IPN w Gdańsku. Co łączy Toruń i „baloniarzy”? – Przez cały okres międzywojenny Toruń był jednym z trzech miast w kraju, gdzie zlokalizowano batalion balonowy – tłumaczy historyk. Mieściła się tu Oficerska Szkoła Aeronautyczna. Do dziś śladem po niej jest nazwa: ulica Balonowa, niegdyś prowadząca do hali sterowców.

fot. Anna Kopeć

Na pomniku w parku na Bydgoskim Przedmieściu znajdą się nazwiska 19 żołnierzy batalionu, którzy polegli w wojnie polsko-bolszewickiej.

Agitowali za Polską, zapłacili życiem

Kolejną ważną rocznicą jest stulecie przeprowadzenia plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu. Mieszkańcy, którzy chcieli przyłączenia tych terenów do Polski, musieli mieć odwagę, podkreślała Regina Dąbkowska. 

– Jawne opowiedzenie się i agitowanie za przyłączeniem do Polski nie było tak bezpieczne, jak mogłoby być dzisiaj. Polacy na tamtych terenach byli często szykanowani, prześladowani przez Niemców – wyjaśniła. Za swoją postawę niektórzy zapłacili w czasie II wojny światowej. – Wielu działaczy plebiscytowych zostało zamordowanych przez Niemców – mówiła.

10 lipca propolskich mieszkańców Warmii i Mazur upamiętniono, odsłaniając tablicę w Lubstynku koło Lubawy. 

Trzy różne „Solidarności”

Ostatnią świętowaną rocznicą jest 40-lecie utworzenia Solidarności. Obchody w całej Polsce zainaugurowano 1 lipca.

fot. Anna Kopeć

Doktor Katarzyna Maniewska z Referatu Edukacji Narodowej opowiedziała o dwóch okolicznościowych projektach IPN. Pierwszym jest czwarty tom „Encyklopedii Solidarności”. Jak tłumaczyła, znajdzie się w nim wiele nazwisk związanych z Solidarnością włocławską, toruńską i bydgoską.

Drugim przedsięwzięciem jest wystawa „Tu rodziła się Solidarność”, która zostanie zaprezentowana w łącznie 53 miejscowościach, gdzie powstawały pierwsze struktury Solidarności. Jak przypomniała, w Bydgoszczy silna była Solidarność pracownicza, w Toruniu – akademicka, we Włocławku – rolnicza.

Wystawa 1 lipca została otwarta przed Kujawsko-Pomorskim Urzędem Wojewódzkim w Bydgoszczy.