Powstanie antyszwedzkie w Bydgoszczy

W sierpniu 1655 roku Szwedzi zdobyli Bydgoszcz. Miasto zostało złupione i spustoszone. Dodatkowo na mieszkańców nałożono wysoką kontrybucję. 20 września 1655 r. do miasta dotarł gen. Henryk Horn. Zdecydował on o założeniu w Bydgoszczy szwedzkiego obozu wojskowego. Stąd też wzięła się nazwa Szwederowo. 

Na jesieni 1655 r. w Polsce wybuchło powstanie przeciw okupantom, którzy zajmowali się głównie grabieniem i konfiskatą polskich dóbr i kosztowności. Do dziś są przechowywane w szwedzkich muzeach i bibliotekach. Do Wielkopolski i na Kujawy powstanie dotarło nieco później. Dopiero wiosną 1656 r. Na odsiecz miastu ruszył na czele wojska Stefan Czarniecki. 21 kwietnia zaatakował Bydgoszcz. Do ataku ruszyły pułki Jana Sapiehy i kasztelana sandomierskiego Witowskiego, które otoczyły miasto. Broniący się w zamku słaby garnizon skapitulował po dwóch dniach, a mieszkańcy otworzyli bramy i wspólnie z polskim wojskiem opanowali miasto.

Dwa dni później polskie wojska ruszyły w stronę Nakła, przejmując je ostatecznie z rąk szwedzkich. Po 17 dniach nieprzerwanego marszu i ciągłych potyczek armia koronna obsadziła przeprawy na Noteci, rozesłała podjazdy w kierunku Tucholi, Świecia i Brodnicy i rozłożyła się na kilkudniowy odpoczynek.

Taką sytuację wykorzystali Szwedzi. Armia szwedzka pod wodzą księcia Jana Adolfa, brata króla Karola Gustawa ruszayła w stronę Bydgoszczy. 26 maja gen. Karol Gustaw Wrangel ponownie opanował miasto. Nieliczna polska załoga poddała się. Odtąd, aż do połowy października trwała ponownie okupacja szwedzka.

31 maja 1656 r. do Bydgoszczy wkroczył sam król Szwecji Karol X Gustaw. Kolejna bitwa o Bydgoszcz rozegrała się w październiku 1656 r. W trakcie kolejnych walk o miasto zupełnemu zniszczeniu uległ zamek, wysadzony w powietrze ładunkami wybuchowymi. Szwedzi musieli ponownie opuścić miasto, jednak nei na długo. W czerwcu 1657 r. wkroczyli tu ponownie.

Z tego czasu pochodzi słynny sztych Erika Dahlberga, na którym nadworny artysta przedstawił panoramę Bydgoszczy ze wzgórz Szwederowa.

Ostatni atak szwedzki mieszkańcy Bydgoszczy przeżyli 16 maja 1658 roku. Podczas gdy większość mieszkańców bawiła się na hucznym weselu, do miasta wkroczyła z zaskoczenia załoga szwedzka z Torunia i złupiła je.