Bydgoski Czarnobyl – happening i wyniki kontroli NIK

Przedstawiciele Młodzieży Wszechpolskiej zwrócili uwagę na problem skażenia terenów po dawnych państwowych Zakładach Chemicznych „Zachem”. Składowane tam od ponad 50 lat odpady stale wypłukiwane są przez opady atmosferyczne, a zanieczyszczona woda przemieszcza się w kierunku Łęgnowa i Wisły. W ramach akcji przygotowali tablice „Strefa skażona”, które umieścili przy głównych drogach prowadzących przez dawne tereny Zachemu.

Przebrani w kombinezony BHP podczas konferencji prasowej wskazali, że władze samorządowe i rządowe nie robią w tej sprawie praktycznie nic, a obecny projekt mający zatrzymać jedną z podziemnych chmur zanieczyszczeń utknął na etapie przetargów. Stwierdzili również, że skala zaniedbań władz pozwala mówić o „bydgoskim Czarnobylu”.  Hasło to znalazło się na przygotowanym przez nich banerze.

Tymczasem Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport z kontroli na temat „działań organów administracji publicznej w zakresie usuwania historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi”.

Na oficjalnej stronie Izby w artykule pt. „Bomby ekologiczne wciąż trują” odnajdujemy takie konkluzje:

• Starostowie często nie mają wiedzy o historycznych zanieczyszczeniach ziemi, które występują na ich terenie.
• Brak wiedzy o występowaniu zanieczyszczeń powoduje lokowanie na tych terenach  m. in. inwestycji mieszkaniowych i użyteczności publicznej.
• Starostowie w większości nie prowadzili w latach 2001-2014 też okresowych badań jakości gleby i ziemi na ich terenie.
• Zdaniem NIK informowanie społeczeństwa o historycznych zanieczyszczeniach powierzchni ziemi, wobec braku ustawowego obowiązku, należy uznać za dobrą praktykę.
• Utworzony w 2016 r. przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska rejestr historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi, nie odzwierciedlał stanu faktycznego i obejmował zaledwie 0,012 proc. całkowitej powierzchni kraju.
• Regionalni dyrektorzy ochrony środowiska prowadzili niewystarczające działania w zakresie usuwania historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi.

W wyniku kontroli NIK wnosi:

do Ministra Środowiska o:

• podjęcie działań w celu wprowadzenia zmiany w ustawie o odpadach, pozwalającej na sfinansowanie wykonania zastępczego w zakresie usunięcia odpadów, w przypadku braku możliwości egzekucji kosztów od posiadacza odpadów;
• podjęcie działań w celu wprowadzenia w przepisach ustawy - Prawo ochrony środowiska:
• upoważnienia regionalnego dyrektora ochrony środowiska do usunięcia odpadów z terenów, na których regionalny dyrektor zobowiązany jest przeprowadzić remediację,
• obowiązku informowania społeczeństwa przez właściwe organy ochrony środowiska o zadaniach wynikających z przepisów prawa, w zakresie historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi;
• zidentyfikowanie zagrożeń, jakie stanowią tereny, na których występują historyczne zanieczyszczenia po działalności zlikwidowanych zakładów przemysłowych będących własnością Skarbu Państwa, oszacowanie kosztów ich likwidacji oraz podjęcie działań w celu zabezpieczenia niezbędnych środków finansowych na ich usunięcie;

do Ministra Infrastruktury o:

• podjęcie działań w celu wprowadzenia w ustawie  Prawo budowlane przepisów zobowiązujących jednostki samorządu terytorialnego, uczestniczące w procesie wydawania pozwolenia na realizację inwestycji, do weryfikacji czy na nieruchomości, na której planowana jest inwestycja, zidentyfikowano historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi lub może występować potencjalne historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi;

Do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o:

sprawowanie skutecznego nadzoru nad realizacją przez regionalnych dyrektorów ochrony środowiska zadań z zakresu historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi;

zapewnienie kompletnych oraz zgodnych z przepisami danych w rejestrze historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi;

Do Regionalnych dyrektorów  ochrony środowiska o:

• dokonanie weryfikacji, przekazanych przez starostów, wykazów potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi, z informacjami o terenach zanieczyszczonych uwzględnionych w rejestrach prowadzonych przez starostów w latach 2001-2007 zawierających informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem terenów, na których obowiązek rekultywacji obciążał starostę, a następnie podjęcie stosownych działań zmierzających do identyfikacji i usunięcia historycznych zanieczyszczeń;
• dokonanie wpisów do rejestru terenów historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi, o których regionalny dyrektor posiada wiedzę, oraz jego aktualizację i uzupełnienie;
• ustalenie harmonogramów działań w zakresie historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi, z uwzględnieniem w pierwszej kolejności terenów, które stanowią największe zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska oraz zaplanowanie środków finansowych na ich realizację;
• podjęcie remediacji terenów, gdzie występują historyczne zanieczyszczenia powierzchni ziemi, co do których zobowiązany jest regionalny dyrektor;  

Do starostów powiatowych oraz prezydentów miast na prawach powiatu o:

• podjęcie działań mających na celu pełną identyfikację potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi, sporządzenie lub uzupełnienie wykazów, w celu zapewnienia ich kompletności i wiarygodności;
• uwzględnianie w wydawanych przez prezydentów miast decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach informacji dotyczących potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi lub historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi;
• zgłaszanie, w ramach opiniowania projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego lub uzgadniania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, uwag dotyczących potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi lub historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi;
• zapewnienie organizacji pracy urzędów umożliwiającej prawidłową realizację zadań w zakresie potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi;
• Do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o:
• stworzenie programu umożliwiającego finansowanie badań gleby i ziemi w celu skutecznej identyfikacji historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi.

Tutaj prezentacja pokontrolna Najwyższej Izby Kontroli