„Sprawa Gorgonowej” ponownie w murach fordońskiego więzienia

Poszlakowe śledztwo

29 kwietnia 1933 roku Emilia Margarita Gorgon, szerzej znana jako Rita Gorgonowa, w wyniku toczącego się miesiącami, pogmatwanego śledztwa poszlakowego skazana została ostatecznie na osiem lat ciężkiego więzienia i osadzona w słynnym więzieniu dla kobiet w – nieleżącym jeszcze wówczas w granicach Bydgoszczy – Fordonie. Powodem było morderstwo w nocy z 30 na 31 grudnia 1931 roku, jakiego dokonać miała Gorgonowa na siedemnastoletniej Elżbiecie (Lusi) Zarembiance – córce swojego, o osiemnaście lat starszego konkubenta, lwowskiego architekta Henryka Zaremby – za pomocą żelaznego dżaganu do rozbijania lodu. Rita Gorgonowa opuściła więzienie w Fordonie 3 września 1939 roku w wyniku amnestii ustanowionej po wybuchu II wojny światowej, by przepaść bez wieści.

Film Janusza Majewskiego 

Sprawa Gorgonowej z 1977 roku stanowi sugestywne odtworzenie zajść w willi inżyniera Zaremby w podlwowskich Brzuchowicach, ale główny nacisk położony jest tutaj na przedstawienie samego procesu wytoczonego Gorgonowej i atmosferę sensacji i nienawiści, w jakiej wydany został na nią wyrok skazujący. Film podkreśla fundamentalną zasadę prawa, że do skazania potrzebne są niekwestionowane dowody winy, a jeśli ich nie ma, to oskarżonego należy uniewinnić.

Warto również podkreślić fakt, że współscenarzystą Sprawy Gorgonowej był wybitny krytyk filmowy, trzykrotny laureat Nagrody im. Karola Irzykowskiego – pochodzący z Torunia Bolesław Michałek, autorem scenografii natomiast – zdobywca Oscara z 1993 roku (za scenografię do Listy Schindlera w reżyserii Stevena Spielberga) Allan Starski.

Przeźrocza

Festiwal Filmowy rokrocznie od 2015 roku przedstawia nowe nurty w kinie dokumentalnym jednocześnie silnie odwołując się do filmowych tradycji. W tym roku po raz pierwszy w program festiwalu wpisano projekcję filmu w fordońskim zakładzie karnym.

Przeźrocza łączą analogową przeszłość z cyfrową teraźniejszością szukając alternatywnych środków wyrazu. Festiwal nawiązuje do bydgoskich tradycji filmowych Kazimierza Karabasza, a jednocześnie promuje najnowsze produkcje dokumentalne z Polski i zagranicy. Każdy dzień przeglądu to międzypokoleniowe zderzenie pomiędzy spojrzeniem młodych i starszych twórców filmowych. Przeźrocza składają hołd mistrzom polskiej szkoły dokumentu, a jednocześnie przedstawiają najnowsze, nowonurtowe obrazy przełamujące kolejne granice sztuki filmowej. 

Tekst: mjr Sławomir Janka