Żywność do zadań specjalnych: dieta a nowotwory

Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce w ciągu ostatnich trzech dekad wzrosła ponad dwukrotnie. Nowotwory stały się drugą co do częstości przyczyną zgonów w Polsce. Przypuszcza się, że liczba chorych będzie się systematycznie zwiększać. Dlaczego? Skutkiem ubocznym rozwoju cywilizacyjnego są niestety kancerogeny, m.in.: zanieczyszczenia powietrza, wody, gleb, dym papierosowy, wysoko przetworzone jedzenie pozbawione substancji odżywczych, za to naszpikowane chemią i pustymi kaloriami. To sprzyja mutacjom i pojawieniu się komórek rakowych, które namnażają się w niekontrolowany sposób.

Rozwój nowotworu wiąże się z wieloma czynnikami, przede wszystkim z predyspozycjami genetycznymi. Ich wpływ mogą jednak nasilać lub zmniejszać czynniki środowiskowe, w tym żywieniowe. Trafnie dobrane zalecenia dietetyczne nie tylko zapobiegają rozwojowi nowotworu, ale wspomagają leczenie choroby, zapobiegają objawom ubocznym chemio- i radioterapii, wzmacniają odporność organizmu i zwiększają efektywność leczenia.

Patogeneza nowotworów jest związana ze stanem zapalnym, któremu towarzyszy stres oksydacyjny. Jeśli guzowi nie dostarczy się owych czynników zapalnych, będących dla niego swoistym „nawozem”, guz nie zdoła się rozwinąć. Najważniejsze czynniki prozapalne to: oczyszczony cukier, nadmiar kwasów tłuszczowych omega-6, niedobór omega-3, hormony wzrostu obecne w przetworzonym mięsie i produktach mleczarskich. Z kolei działanie przeciwzapalne wykazują przede wszystkim silne antyoksydanty: witaminy A, C, E, polifenole, koenzym Q10 (potęguje przeciwzapalne działanie witaminy E), selen.

Udowodnione działanie przeciwnowotworowe wykazują także między innymi:

- kurkuma (substancja czynna: kurkumina) – najsilniejszy naturalny związek przeciwzapalny, składnik curry; zwielokrotnione działanie kurkumy otrzymuje się, łącząc ją z czarnym pieprzem i rozpuszczając w oliwie,

- pomidory (likopen) działają przeciwzapalnie; likopen otrzymuje się poprzez gotowanie pomidorów, najlepiej wchłania się z tłuszczem, np. z oliwą,

- imbir wykazuje działanie przeciwzapalne, pomaga pozbyć się nudności po chemioterapii i radioterapii,

- warzywa krzyżowe (sulforafan), np. brukselka, kapusta, kalafior, brokuły; ułatwiają obumieranie komórek nowotworowych,

- zielona herbata (EGCG) przeciwdziała powstawaniu nowych naczyń krwionośnych zasilających komórki rakowe, zwiększa skuteczność radioterapii,

- grzyby (lentinian) – przede wszystkim shiitake, maitake – pobudzają układ odpornościowy,

- owoce jagodowe (kwas elagowy), np. maliny, truskawki, jagody; działają odtruwająco, zapobiegając przekształcaniu się kancerogenów środowiskowych w substancje toksyczne dla organizmu,

- zioła i przyprawy (terpeny), np. mięta, tymianek, majeranek, oregano, bazylia, rozmaryn; hamują rozwój komórek nowotworowych, często prowadząc do ich obumierania.

W zależności od rodzaju nowotworu, stadium choroby, rodzaju stosowanej terapii i samopoczucia należy ustalić indywidualnie plan dietetyczny, odpowiedni dla konkretnego pacjenta.

Justyna Kubacka, dietetyk
www.twojpsychodietetyk.pl