Rywale legalnej władzy [RECENZJA KSIĄŻKI]

Autorem prezentowanej dziś publikacji jest Federico Varese, nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Oksfordzkim i kilku innych uczelniach, gdzie wykłada kryminologię. Specjalizuje się w dziejach mafii, w tym zwłaszcza rosyjskiej i radzieckiej. Napisał na ten temat kilka książek i wiele artykułów naukowych. Jest jednak również znawcą innych mafii, czego dowodem są liczne teksty na ten temat publikowane przez niego na łamach prasy.

Z jego książki „Życie mafii” dowiemy się, jak funkcjonują grupy przestępcze na całym świecie. Mamy więc informacje na temat japońskiej yakuzy, sycylijskiej cosa nostry, mafii włosko-amerykańskiej, hongkońskiej triady, rosyjskiej mafii sołncewskiej i innych grup. Pomimo że zajmują się podobną działalnością i posługują się takimi samymi metodami działania, to często różnią się strukturą, hierarchią i wewnętrznymi regułami. Wynika to z wieloletniej tradycji, uwarunkowań historycznych i regionalnych. Autor przystępnie objaśnia wszystkie te zawiłości, dzięki czemu ta skomplikowana tematyka staje się znacznie bardziej zrozumiała.

Rywale legalnej władzy

Często postrzegamy mafie jedynie przez pryzmat złowrogich osiłków wymuszających haracze i handlujących narkotykami. Obraz ten jest jak najbardziej prawdziwy, ale zarazem nie oddaje pełni zjawiska. To zaledwie tzw. „czubek góry lodowej”, bo świat gangsterów jest bardziej złożony i skomplikowany. Varese wyjaśnia, że „Ludzie ci nie trudnią się prostym zakupem i sprzedażą nielegalnych towarów. Oni organizują rynki. Kontrolują przestrzeń publiczną. Zamiast handlować narkotykami na ulicach, wolą decydować o tym, kto handluje. Wkrótce rozszerzają swoje interesy z jednej branży na kilka sektorów lokalnej gospodarki – od narkotyków do prostytucji, od drobnych sklepikarzy przez taksówkarzy po salony fryzjerskie, od parkingów i domów opieki po firmy budowlane – aż opanowują całe gałęzie. Prezentują się jako instytucje władzy, ostatecznie rywalizując z legalnymi strukturami państwa”.

Ludzi mają wszędzie

Pieniądze mafie pozyskują na różne sposoby. Handel narkotykami, kontrolowanie prostytucji, wymuszenia, haracze, ustawiane przetargi, przemyt – to tylko kilka spośród nich. Ponadto budują one sieci zależności, zapewniając sobie w ten sposób lojalność mieszkańców opanowanego przez siebie terenu. W „kontrolowanych” przeze mafię sklepach, instytucjach i przedsiębiorstwach zatrudniane są powiązane z nią osoby. W zamian, zatrudniane w ten sposób osoby są wierne mafii,należące do „rodziny” firmy wygrywają przetargi, bo konkurencja boi się w nich uczestniczyć, a sklepy mają spokój, bo złodziejaszki i różnej maści bandziory omijają je z daleka.

Pozornie symbioza, w rzeczywistości oparty na strachu chory układ, w ramach którego strona podporządkowana stopniowo wciągana jest coraz bardziej w przestępczy proceder i uzależniana od niego. Często z ofiary staje się wspólnikiem mafijnej działalności. „Ci, którzy rozwijają swoje przedsiębiorstwo – wyjaśnia autor – są świadomi, że dzieje się to dzięki poparciu mafii, a nie jakości dostarczanych towarów czy usług. Mafijne rodziny mogą też prosić o dodatkowe względy, takie jak używanie terenu na kryjówki dla zbiegów [z więzienia] i magazyny broni. Przedsiębiorca zatem ma nie tylko płacić haracz za ochronę, ale jest zmuszany do znacznie poważniejszego przestępstwa, jakim jest wspieranie przestępczości zorganizowanej”.

„Wyprane” fortuny

Nielegalne zyski dostarczają mafii ogromnych pieniędzy, a to z kolei zapewnia życie w luksusie. Z książki Federico Varese dowiemy się sporo na ten temat. Rozmach niektórych mafii jest olbrzymi. Obracają milionami dolarów, przelewają je na konta w różnych, często odległych zakątkach świata. Dokonują pozorowanych transakcji, aby w końcu „wyprane” pieniądze z przestępczej działalności powróciły do nich jako w pełni legalny zysk. Dzięki posiadanym funduszom dla bezpiecznego przeprowadzenia tego procederu korumpują dyrektorów banków, ekonomistów, doradców ekonomicznych i maklerów. Za odpowiednio dużą gażę wszyscy chętnie służą pomocą, udając, że nie wiedzą, skąd pochodzą obracane przez nich pieniądze.

Powyższe zagadnienia to zaledwie kilka spośród wielu omówionych przez autora. Z książki dowiemy się wielu interesujących rzeczy m.in. na temat tego, w jaki sposób mafiozi podchodzą do miłości i wartości rodzinnych, jak wyglądają wojny pomiędzy poszczególnymi grupami mafijnymi, jak likwiduje się wrogów i jak pozbywa się ich ciał. Wreszcie dowiemy się też o związkach gangsterów ze światem polityki. „Życie mafii” to pasjonująca książka, do której przeczytania szczerze zachęcam!

Federico Varese, Życie mafii. Śmierć, pieniądze i miłość

Dom Wydawniczy Rebis

Poleca Krzysztof Osiński

autor jest pracownikiem naukowym IPN