Za kulisami międzywojennego wywiadu

Kacper Śledziński, W tajnej służbie. Wojna wywiadów w II RP ,Wydawnictwo Znak Horyzont 

Kacper Śledziński jest autorem wielu poczytnych książek o najnowszej historii Polski. Spod jego pióra wyszły m.in. takie tytuły, jak: „Czarna kawaleria” (o czołgistach gen. Maczka), „Cichociemni” (o polskich komandosach zrzucanych w czasie II wojny światowej przez aliantów nad okupowaną Polską), „Odwaga straceńców” (o polskich marynarzach z okrętów podwodnych), „Tankiści” (prawdziwa historia „czerech pancernych”) czy wreszcie „Wyklęta armia” (o żołnierzach gen. Andersa). 

Tym razem Śledziński przybliża czytelnikom kulisy funkcjonowania w okresie międzywojennym polskiego wywiadu, potocznie nazywanego „dwójką” (od jego oficjalnej nazwy brzmiącej Oddział II Sztabu Generalnego/ Głównego Wojska Polskiego). W związku z tym, że był to czas bardzo burzliwych wydarzeń politycznych, a Polska sąsiadowała z państwami otwarcie deklarującymi wobec niej wrogość, wywiad miał wówczas ręce pełne roboty. W publikacji znajdziemy więc opowieści o dzielnych oficerach, szpiegach, agentach (w tym podwójnych), zdradach, intrygach, operacjach wywiadowczych, czyli wszystko to, czego oczekiwać można od książki na taki temat. 

Bydgoski wkład w działania wywiadowcze 

Na prawie 350 stronach publikacji zatytułowanej „W tajnej służbie” autor przedstawia wybrane przez siebie działania polskiego wywiadu w okresie międzywojennym. Wybór ten jest oczywiście subiektywny, niemniej jednak z pewnością ciekawy. Śledziński bez wątpienia chciał, aby czytelnicy otrzymali informacje o najbardziej spektakularnych dokonaniach wywiadu i osobach z nim związanych. W publikacji znajdziemy jednak również wątki i postacie mniej znane szerokiemu gronu odbiorców.

Dla bydgoszczan dodatkowym walorem książki są z pewnością informacje o działaniach prowadzonych przez wywiad w mieście nad Brdą lub przez osoby wywodzące się z tego miasta. Odnajdziemy więc tu chociażby wzmianki na temat szefa bydgoskiej ekspozytury „dwójki”, czyli majora Jana Żychonia, ale również informacje o zmaganiach urodzonego w Bydgoszczy Mariana Rejewskiego, pogromcy niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma”. 

Burzliwe losy Sosnowskiego 

Przeczytamy w niej również m.in. o działaniach prowadzonych w Niemczech przez asa polskiego wywiadu, jakim był bez wątpienia rotmistrz/ major Jerzy Sosnowski. Dzięki niemu polski wywiad zdobył wiele cennych dokumentów i informacji. Wkradł się w łaski niemieckich elit, bywał na salonach, rozkochiwał w sobie wiele kobiet, które później zresztą werbował na swoje agentki. W 1934 r. za swoje działania został aresztowany przez Niemców, postawiony przed sądem i skazany na dożywocie. W więzieniu nie przebywał jednak tak długo, ponieważ już dwa lata później został wymieniony za innych szpiegów i powrócił do kraju. Jednak zamiast nagrody za wcześniejsze działania doznał kolejnych represji, tym razem z rąk swoich rodaków. Polacy aresztowali go, oskarżyli o zdradę i postawili przed sądem. Dziś wiemy, że zarzuty te były całkowicie bezpodstawne.

Równie ekscytujące są inne opisane w książce historie. Opowiadają one o chwalebnych dokonaniach naszego wywiadu, ale również o takich, które z pewnością chwały nam nie przynoszą. Mówią o brawurowych akcjach, werbunkach, zdradach, zakulisowych działaniach, których przebieg nie miał nigdy ujrzeć światła dziennego. Dowiemy się również o wielu bohaterskich osobach, które z narażeniem życia walczyły dla Polski na cichym froncie tajnej wojny prowadzonej w okresie międzywojennym z wieloma państwami. 

Książka Kacpra Śledzińskiego, choć niepozbawiona drobnych nieścisłości, bez wątpienia warta jest polecenia. W przystępny sposób popularyzuje wiedzę na temat ekscytujących dokonań przedwojennego wywiadu polskiego, ukazując, że pomimo wielu słabości byliśmy w tym czasie liczącym się graczem na froncie walk tajnych służb.

Krzysztof Osiński