Fortepian Marty'ego z bydgoskiej kolekcji odzyskał dawny głos

XIX-wieczny fortepian pół roku spędził w Pracowni Pianin i Fortepianów Andrzeja Włodarczyka w Słupnie pod Warszawą. Dzięki pracy specjalistów znowu będzie grał jak za dawnych lat.

– Do tej pory stał i cieszył oko, bo to bardzo piękny instrument. Teraz został całkowicie zrewitalizowany, przywrócono mu cechy instrumentu koncertowego – mówi Andrzej Gawroński z MCK w Bydgoszczy.

Prace nad fortepianem obejmowały trzy aspekty: obudowę, część akustyczną i mechaniczną. W przypadku instrumentu Marty’ego niecodzienna jest zwłaszcza ta ostatnia: fortepian ma skomplikowany układ rejestrowy, aż 5 pedałów, co jest rzadko spotykane. – Prace nad tym aspektami przebiegały równolegle, z wykorzystaniem dawnych technik – tłumaczy Andrzej Włodarczyk.

Materiały użyte podczas renowacji muszą odpowiadać tym wykorzystanym oryginalnie. Przykładowo, struny były wówczas cieńsze niż we współczesnych fortepianach, wykonywane z już nieużywanego do tego celu żelaza. – Gdyby w takim instrumencie założyć współczesne struny, skrzynia by się zdeformowała – tłumaczy Włodarczyk. – Dbałość o szczegół w przypadku instrumentów historycznych ma szczególne znaczenie.

Czy fortepian brzmi teraz dokładnie tak, jak w XIX wieku? – W 80/90 procentach – mówi specjalista– bo drewno 200-letnie ma zupełnie inne właściwości akustyczne niż kilkunastoletnie. Staramy się wszystko przywrócić do stanu oryginalnego, ale są pewne ograniczenia, która nakłada na nas historia – wyjaśnia.

Fortepian został zbudowany w XIX wieku przez Johanna Friedricha Marty’ego. To jeden z trzech takich instrumentów zachowanych w światowych zbiorach.

Oprócz prezentacji odrestaurowanego fortepianu w niedzielę 20 stycznia w Pałacu Starym w Ostromecku, gdzie mieści się Kolekcja Zabytkowych Fortepianów, odbędzie się recital Marii Gabryś-Heyke, a także wykład instrumentolog Agaty Mierzejewskiej. Oddanie fortepianu Marty'ego do użytku będzie częścią obchodów 99. rocznicy powrotu Bydgoszczy w granice Polski.

Kolekcja im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku to jedna z trzech największych kolekcji tych instrumentów w kraju. Obejmuje 52 fortepiany z XIX wieku.

Kolekcję utworzono w 1978 r. z inicjatywy dyrektora Filharmonii Pomorskiej Andrzeja Szwalbego w odpowiedzi na apel Ośrodka Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki o ratowanie zabytkowych fortepianów.

Obecnie Kolekcja podlega pieczy Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy. Renowację fortepianu sfinansowało miasto.