Pomorze Wschodnie. Szlakiem złotych plaż i bursztynów [TURYSTYKA]

Pomorze to, zwane także Gdańskim lub Nadwiślańskim, rozciąga się od dorzecza Słupi po deltę Wisły. Administracyjnie obejmuje całe województwo pomorskie i teren przylegający, aż do Zalewu Wiślanego, oraz skrawek województwa warmińsko-mazurskiego. 

Wzdłuż brzegu morza leży aglomeracja gdańska, wąski i długi na 60 km pas graniczących ze sobą miast, obejmujący Gdańsk, Sopot, Gdynię, Tczew, Rumię, Redę i Wejherowo.

Od Rowów po Łebę ciągną się szerokie wydmy usypane przez wiatr. Dalej brzeg morski wypiętrza się w kępy, czyli wysokie do 40 km wały morenowe porosłe lasem, stromo opadające ku morzu (klify). W kolejności są to kępy: Rozewska, Swarzewska, Oksywska, Kamienna Góra, Redłowska.
Niskie wybrzeże znajduje się jedynie w obrębie delty Wisły, na wschód od niej wyrasta wyniosła Wysoczyzna Elbląska. Prądy morskie, kierujące się przy brzegach ku wschodowi, zbudowały z piachu długie piaszczyste mierzeje: Helską, osłaniającą Zatokę Gdańską oraz Wiślaną, zamykającą Zalew Wiślany. Mierzeje odcięły całkowicie od Bałtyku dawne zatoki morskie, przemieniające je w płytkie, nieco zasolone jeziora przybrzeżne: Gardno, Sarbsko. Wielkim akwenem pobrzeża jest także polodowcowe Jezioro Żarnowieckie.

Bielik nad wydmami
Na Wybrzeżu Słowińskim w centralnym punkcie polskiego wybrzeża, Morza Bałtyckiego, leży Ustka. To nadmorski ośrodek turystyczno-wypoczynkowy i kąpielisko. Słupia dzieli miasto na dwie części, większą uzdrowiskową na wschodzie, i zachodnią, o przemysłowym charakterze. Szerokie plaże ciągną się po obu stronach Słupi. Plażę wschodnią oddziela od miasta promenada, szeroka aleja spacerowa, która latem zmienia się w trakt rozrywkowy, gdzie można posłuchać muzyki, obejrzeć przedstawienia. Ulubionym miejscem wczasowiczów jest port morski. U nasady wschodniego mola wznosi się przypominającą zameczek latarnia morska z ośmiokątną wieżą. Została zbudowana w 1892 r. z czerwonej cegły. W pobliżu znajdują się rezerwaty: Buczyna nad Słupią i Jezioro Modła.

Okolice ujścia rzeki Łeby zajmują ruchome wydmy i wielkie przybrzeżne jeziora. Między Łebą a Rowami leży Słowiński Park Narodowy, zajmujący 32 km wybrzeża. Utworzony w 1966 roku park o powierzchni 18 247 ha obejmuje ochroną jeziora zatokowe Gardno i Łebsko, a także nadmorskie bagniska i najwyższe nad Bałtykiem wały wydmowe, ciągnące się na długości 20 kilometrów. Te niezwykłe ruchome wydmy (wysokie nawet do 43 m) pod wpływem wiatru wędrują na wschód. W parku spotyka się wiele gatunków rzadkich zwierząt, m.in. wydry, borsuki, gronostaje, a także bieliki. Atuty tego miejsca – nieskażone środowisko, złociste plaże – sprawiły, że UNESCO uznało park za Światowy Rezerwat Biosfery.

Księżycowe widoki i sport
Wciśnięta między jezioro Łebsko i Sarbsko Łeba jest jednym z najpopularniejszych miasteczek polskiego wybrzeża. Latem staje się tętniącą życiem i zatłoczoną aglomeracją turystyczną. Uchodzi za jeden z najładniejszych kurortów, a urodę zawdzięcza naturze: wysokim wydmom, pięknym lasom i malowniczym drogom wodnym. Turystów w Łebie interesują nie tylko plaże, ale i ruchome wydmy. Ogromne hałdy piachu zajmują prawie całą Mierzeję Łebską. Wiatry nadają wydmom niezwykłe kształty, a ten księżycowy pejzaż uzupełniają kikuty obumarłych drzew. 

fot. Bogusław Chyła, lic. CC BY-SA 3.0 pl, Wikipedia

Na szerokim przylądku Stilo, u jego nasady, na zielonym wzgórzu (45 m) wznosi się smukła stalowa latarnia z 1906 roku. Pełni ona również funkcję punktu widokowego. Przepiękna panorama obejmuje wydmy, lasy, jeziora Sarbsko i Łebsko oraz morze.

Dalszy odcinek wybrzeża to Kaszuby Północne, oblane wodami Bałtyku, Zatoki Puckiej i Jeziora Żarnowieckiego. Stanowią one jeden z najładniejszych fragmentów polskiego pobrzeża. Zmienny krajobraz tworzą wysokie wzgórza, przepastne puszcze, nadmorskie klify i szerokie plaże.
Zatoka Pucka nazywana jest „Małym Morzem”. Wody są tutaj cieplejsze niż w Zatoce Gdańskiej, mniej słone i spokojniejsze. Prosta linia brzegowa i mała fala umożliwiają żeglowanie, a płytkie wody (4–6m) zachęcają do nurkowania.

Na skraju nadmorskiej kępy usadowił się Puck. Oblany od północy i wschodu morzem, a z pozostałych stron podmokłymi trzcinowiskami i łąkami, jest dobrym celem wycieczek na łono natury. To również popularna baza żeglarska.

Warszawa jest też nad morzem
U nasady Półwyspu Helskiego, na szczycie Kępy Swarzewskiej, leży, latem gwarne i zatłoczone, Władysławowo. Magnesem przyciągającym wczasowiczów są wspaniałe plaże u stóp klifu. Na fragmencie promenady od 2000 roku wmurowywane są w chodnik tabliczki poświęcone największym polskim sportowcom. Godny uwagi jest park przyrodniczy, spacer wśród bogatej flory. Przy promenadzie umieszczono tablice z informacjami o rosnących tu gatunkach roślin. Kilka kilometrów na zachód od Władysławowa, na szczycie urwistego klifu, w Rozewiu stoi owalna czerwona latarnia. To najwyżej usytuowana latarnia na wybrzeżu, stanowi doskonały punkt widokowy, z którego można dojrzeć Półwysep Helski.

W pobliżu Władysławowa, na klifie o wysokości 33 m, leży Jastrzębia Góra. To najdalej na północ wysunięta miejscowość w Polsce. Pierwsze wille i pensjonaty powstały tu w okresie międzywojennym. Przed wojną we Władysławowie bywali głównie zamożni warszawiacy, dlatego letnisko nazwano „Nową Warszawą”. Wakacje spędzali tu m. in. marszałkowie Edward Rydz-Śmigły, Józef Piłsudski i prezydent Ignacy Mościcki. Atrakcją Jastrzębiej Góry jest piękna plaża, co roku zmniejszająca się – zabierana przez morze.

Tu zaczyna się Polska
Mierzeja Helska zajmuje północny kraniec Polski, przylegający do Zatoki Puckiej i Bałtyku. Krajobraz regionu tworzą plaże, klify, malownicze wioski, a także nadmorskie lasy. Jest najdłuższym polskim półwyspem, ciągnie się 34 kilometry. Przemieniony został w piaszczystą promenadę biegnącą nad samym morzem. Dawne ciche wioski rybackie, Chałupy, Kuźnia, Jastarnia i Hel, to dziś słynne kurorty, które w szczycie sezonu pękają w szwach.

Jurata to zdecydowanie najelegantsza miejscowość w całym Półwyspie Helskim. Położona w sosnowym lesie, przyciąga wczasowiczów. W cieniu wydmowego wału ciągnie się szeroka zaciszna plaża. Można się tu kąpać nad Zatoką Pucką i nad otwartym morzem. Ulubionym celem spacerowiczów jest tutejsze molo. 

Hel to urokliwe miasteczko na krańcu mierzei, otoczone sosnowym borem. Miejscowi twierdzą, że właśnie tutaj zaczyna się Polska. Sławę kurortu Hel zdobył na początku XX wieku i do dziś przyciąga rzesze turystów. Wabi pięknem przyrody, zdrowym, choć surowym klimatem (silne wiatry), czystymi plażami i mnóstwem słonecznych dni. 

W Helu są dwie plaże: mała przy promenadzie nad Zatoką Pucką i duża nad otwartym Morzem. Brzegiem morza ciągnie się na zachód szeroka promenada spacerowa, z ładnym widokiem na Zatokę Gdańską. Bulwar wiedzie do fokarium, gdzie znajdują przytułek foki, które zaplątały się w rybackie sieci. W pobliżu otwartego morza stoi smukła ośmioboczna latarnia morska (42 m wysokości), udostępniona do zwiedzania.

Rozmaitości Trójmiasta
Wzdłuż brzegu Bałtyku, w Zatoce Gdańskiej, leżą jedno za drugim trzy piękne miasta: Gdańsk, Sopot i Gdynia, należące do tzw. aglomeracji trójmiejskiej. Mimo że sąsiadują ze sobą, mają całkiem odmienny charakter i kuszą turystów zróżnicowanymi atrakcjami.
Najstarszą częścią aglomeracji jest Gdańsk, pełen zabytków, o długiej i burzliwej historii. To miasto-legenda, od wieków największy polski port, miejsce niespokojne i twórcze. Sopot z kolei to ekskluzywny kurort pełen pięknych willi i drogich hoteli. Najmłodsza Gdynia była morskim oknem dla odrodzonego państwa polskiego. Więcej o atrakcjach Trójmiasta w kolejnym wydaniu. 

Złoto północy – bursztyn 
Na wschód od Zatoki Gdańskiej znajduje się Zalew Wiślany, niezwykły akwen o powierzchni 838 km kw., łączący w sobie cechy jeziora oraz zatoki morskiej. Ciągnie się przez 90 km, jest płytki (przeciętna głębokość to 2,5 m), oddzielony od Bałtyku wałem Mierzei Wiślanej – niezwykłego skrawka lądu o długości 50 kilometrów. Wysokość zalesionych wydm sięga 50 m, a u ich podnóży ciągną się szerokie złociste plaże. Latem cała mierzeja staje się wielkim letniskiem. Popularne kąpieliska tego regionu to: Jantar, Stegna, Kąty Rybackie i Krynica Morska.

Latarnia morska z pomnikiem na cmentarzu żołnierzy radzieckich,

fot. Henryk Bielamowicz,lic.CC BY-SA 4.0 (Wikipedia)

Stolicą regionu jest Krynica Morska. Leży na samym środku mierzei, między Zalewem Wiślanym a Bałtykiem. Urok tej niezwykłej miejscowości polega na połączeniu różnych sił natury. Z jednej strony miasto oblewają słodkosłone wody Zalewu Wiślanego, z drugiej strony słone bałtyckie fale, a cała Krynica tonie w gęstym lesie. Na plaży wdychamy jod, a w drodze nad Zalew oddychamy powietrzem oczyszczonym przez olejki sosnowe – stąd niepowtarzalny mikroklimat tego kurortu i uzdrowiska. 

Krynica ma dwa porty: rybacki (nad morzem) i żeglugi turystycznej (nad Zalewem Wiślanym). We wschodniej części letniska wznosi się 26–metrowa latarnia morska (z 1895 roku), z której rozciąga się wspaniały widok.

Krynica Morska i okoliczne miejscowości nierozerwalnie związane są też z bursztynem. Właśnie w tym rejonie Bałtyk najczęściej wyrzuca go na ląd. Fale wypłukują go z brzegów Półwyspu Sambijskiego (w Obwodzie Kaliningradzkim), gdzie znajdują się najbogatsze złoża bursztynu na świecie.

Tragiczna przeszłość
Będąc w okolicy Krynicy Morskiej, warto na chwilę powrócić do historii nieodległej miejscowości Sztutowo, w której od 2 września 1939 r. funkcjonował obóz koncentracyjny Stutthof. Był to najdłużej działający nazistowski obóz śmierci na terenie naszego kraju. To właśnie tutaj hitlerowskie władze Wolnego Miasta Gdańska umieściły obóz, w którym w czasie wojny zginęło ponad 65 tys. ludzi wielu narodowości. Choć muzeum jest niewielkie, to jego przesłanie z pewnością uderza w każdego, kto zdecyduje się na wizytę.

Przez Sztutowo przebiega również linia sezonowej kolejki wąskotorowej, a w okolicy położony jest park krajobrazowy Mierzeja Wiślana, w 75 proc. obejmujący lasy od Mierzei Wiślanej do granicy z Obwodem Kaliningradzkim.

Odkryjmy piękno Polski
Na Pomorzu Wschodnim doskonałe warunki znajdą zarówno miłośnicy aktywnego, jak i spokojnego wypoczynku. Długie spacery wzdłuż morza, relaksujące kąpiele – to szansa na powrót do dobrej formy i nabranie sił.

Zapraszamy do odkrywania naszego pięknego kraju! 

Marcin Kowalewski

Centrum Podróży Alfa Mar, ul. Gajowa 43 

alfamar.travelshops.pl