Wojewódzkie obchody Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939

Jesteśmy mimo wszystko/ stróżami naszych braci”* i sióstr, pamięci o nich, o ich cierpieniu, strachu i poniżeniu. O niesprawiedliwości, o potworności z jaką ich potraktowano. O tym, że byli, żyli tu, na tej ziemi, pracowali, uczyli się, spotykali ze znajomymi, spełniali marzenia, kochali. I o tym, że to wszystko nagle, w tragicznych okolicznościach, im odebrano. Że pozbawiono ich życia odbierając nawet prawo do tożsamości, do pamięci. Na nas spoczywa obowiązek, by tę pamięć przywracać, by ją pielęgnować. „Musimy zatem wiedzieć/ policzyć dokładnie/ zawołać po imieniu”*. Dlatego pamiętamy i przywracamy pamięć o tysiącach zamordowanych przez najeźdźców bezbronnych mieszkańców dawnego województwa pomorskiego - nauczycielach, pracownikach instytucji państwowych, harcerzach, chłopach i ziemianach - o wszystkich rodzinach, które tragicznie naznaczyła hekatomba niemieckiej okupacji - barbarzyństwo faszystowskiej ideologii, nienawiść i zdrada sąsiadów. (…) Nigdy więcej wojny!  

- mówił w swoim wystąpieniu pod pomnikiem Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 marszałek Piotr Całbecki.

Toruń, Park Pamięci fot. Mikołaj Kuras dla UMWKP

W uroczystościach w Parku Pamięci uczestniczyli także m.in. przewodniczący sejmiku województwa pomorskiego Jan Kleinszmidt, prezydent Torunia Michał Zaleski, radny województwa kujawsko-pomorskiego Przemysław Przybylski, parlamentarzyści oraz przedstawiciele administracji rządowej, wojska i pozostałych służb mundurowych, środowisk kombatanckich, środowisk harcerskich i społeczności szkolnych. Spotkanie pod pomnikiem poprzedziło otwarcie  przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej wystawy „Zbrodnia pomorska 1939. Początek ludobójstwa niemieckiego w okupowanej Polsce”. O godz. 18.00 rozpoczął się uroczysty koncert w CKK Jordanki – poetyckie teksty śpiewane przez wielką Ewę Demarczyk wykonali znani polscy artyści.

Barbarka, fot. Mikołaj Kuras

Ustanowiony przez Sejm RP Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939 obchodzimy w tym roku w całej Polsce po raz pierwszy. Data została wybrana nieprzypadkowo – to dzień urodzin doktora Józefa Bednarza, psychiatry, dyrektora szpitala psychiatrycznego w Świeciu w latach 30. ubiegłego wieku, który dobrowolnie poszedł na śmierć nie chcąc opuścić pacjentów, których niemieckie władze okupacyjne uznały za „niegodnych życia”. W Kujawsko-Pomorskiem poświęcone pamięci pomordowanych uroczystości odbywają się od kilku lat. Ich organizatorem jest od początku samorząd województwa. „Ofiara krwi obywateli polskich zamordowanych na Pomorzu i Kujawach jest także wołaniem o pokój pomiędzy ludźmi, pomiędzy narodami i państwami. Tylko w warunkach pokojowej egzystencji ludzie oraz społeczności mogą rozwijać się we wszystkich najszlachetniejszych wymiarach, dążąc do klasycznej triady – Dobra, Prawdy i Piękna” – czytamy w deklaracji przyjętej z okazji odsłonięcia toruńskiego pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 przez zgromadzenie radnych województw pomorskiego i kujawsko-pomorskiego

Bydgoszcz. fot. Tomasz Czachorowski

Jesienią 1939, wkrótce po napaści Niemiec na Polskę, okupanci przystąpili do ludobójczej akcji „odpolszczania” tej części polskich ziem, którą przyłączono do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień. Do największych zbrodni doszło na terenie przedwojennego województwa pomorskiego – liczbę ofiar, wśród których były też dzieci, szacuje się na co najmniej 30 tysięcy. Sprawcami mordów byli miejscowi Niemcy zrzeszeni w organizacji Selbstschutz Westpreussen, nadzorowani przez SS. Większość z nich uniknęła odpowiedzialności.

Biuro Prasowe Urzędu Marszałkowskiego