Motyw kobiecości w twórczości Kazimierza Drejasa i Grzegorza Grzmota-Bilskiego. Spotkanie w Galerii Autorskiej

W ostatnie dni kalendarzowego lata miłośnicy sztuki spotkali sie w Galerii Autorskiej przy ulicy Chocimskiej 5. Ciepło przywitał gości Jacek Soliński i w takim też nastroju opisał sylwetkę oraz twórczość pierwszego z artystów, którym poświęcony był wieczór – Kazimierza Drejasa. O malarzu, który ma już za sobą pół wieku pracy artystycznej, powiedzieć można wiele. Jednak Jacek Soliński przeprowadził słuchaczy, nie za długą drogą, od początków artystycznej działalności Kazimierza Drejasa, aż po bieżącą wystawę. Prace pokazane w Galerii nie pochodzą ani z jednego cyklu, ani z ostatnich lat. Są za to wyselekcjonowaną reprezentacją malarskiego postrzegania kobiet przez artystę. Nieobecnego Kazimierza Drejasa zastąpiła najbliższa rodzina – żona i córka. 

Drugi z twórców, Grzegorz Grzmot-Bilski, pojawił się w Galerii Autorskiej z nowym tomikiem swojej poezji. Zaproszony przez gospodarza opowiedział o swojej twórczej drodze i o swoim postrzeganiu związków poezji z filozofią. Jego wiersze recytowała Alicja Mozga.

Niespodzianką dla wszystkich było podzielenie prezentacji na dwie części. W trakcie spotkania przed Galerią pojawiła się delegacja Radia Wnet, przebywająca w Bydgoszczy z okazji rozpoczęcia nadawania w naszym mieście swoich programów. Redaktor Krzysztof Skowroński przeprowadził wywiady „na żywo” z Janem Kają i Grzegorzem Grzmotem-Bilskim. Po tej krótkiej przerwie polemiczny głos zabrał m.in. Marek Kazimierz Siwiec.

Twórczość Kazimierza Drejasa łączy tradycję dawnego malarstwa z dokonaniami modernizmu. Artysta spełnia się, malując człowieka, który począwszy od antyku jest podstawowym tematem w sztuce. Świat kobiet – przyciągający uwagę widza, pobudzający jego wyobraźnię i wrażliwość, owiany aurą tajemnicy – stanowi wyrazisty przejaw tych zainteresowań. Rzeczywistość kobiet zamkniętych w swoich pokojach i niedostępnych dla osób z zewnątrz – zupełnie jak w okresie klasycznej Grecji – może tu  być metaforą  odosobnienia i wyciszenia, które są niezbędne artyście dla  namysłu nad życiem i własną sztuką.

Hanna Strychalska

Malarstwo Kazimierza Drejasa to tajemnice. Ale twórca widzowi ich nie zdradza, bo nie są jego. Pozwala za to podglądać swoimi oczami, co zobaczył, na czym skupił uwagę. Obserwujemy zamknięte w skończonej przestrzeni dwie, czasami trzy, kobiety. Osoby te są identyczne – domyślamy się więc – wniknęliśmy w ich dusze i wsłuchujemy się w wewnętrzne dialogi,
a nawet spory. 

Artysta prezentuje postaci na dwa sposoby. Akty to ciała zlepione z prostych brył, mających wyraźnie zaznaczone krawędzie. Natomiast kobiety pokazywane w swoich strojach są jakby oblepione płaskimi skrawkami prostej lecz nieokreślonej materii. Te malarskie zabiegi wyrywają widza z jego rzeczywistości i przenoszą w świat, w którym może on skupić uwagę na gestach, pozach i relacjach między osobami. Uproszczenie formy przedstawiania tych postaci nie przeszkadza jednak twórcy w dokładnym pokazywaniu mimiki twarzy. Kazimierz Drejas jest przenikliwym obserwatorem ludzkich zachowań i potrafi wyekstrahować wybrane cechy twarzy
– te mówiące o nastroju i uczuciach.

Kazimierz Drejas, „Na temat kobiety XXXVII”/fot. Jacek Kargól

Poezja Grzegorza Grzmota-Bilskiego ma charakter intelektualny, jest bogata w kulturowe konteksty, przywołania i aluzje, jednak szczególnie mocno akcentuje religijny wymiar ludzkiego doświadczenia. Świadectwem tego są zarówno liczne bezpośrednie odniesienia do tradycji chrześcijańskiej, jak i konsekwentnie komunikowana tu możliwość, niezbędność i skuteczność realizowania programu moralnego, którego kulminacją jest duchowe oczyszczenie i odrodzenie. 

Piotr Siemaszko 

Niebieski argonauta

   Ostatecznie bowiem czymże jest człowiek w przyrodzie?
   Nicością wobec nieskończoności, wszystkim wobec nicości,
   pośrodkiem między niczym a wszystkim.
   B. Pascal, Myśli

Jestem pyłkiem w kosmosie
obcy we wszechświecie
niebieski argonauta
myślę o relacjach
między kosmosem
i sferą nadprzyrodzoną
czy istnieje życie poza Ziemią?
nieznane cywilizacje?
inteligentny projekt
wydaje się sensowny
mój statek Argo
zbudowałem z matematyki
i geometrii nieeuklidesowej
niebezpieczna podróż
szybko mija
jak pocałunek ukochanej
na pożegnanie
czy ją jeszcze zobaczę?
na gwiezdnych mapach
zaznaczyłem trajektorię lotu
do ojczyzny nie z tego świata
w kosmicznej odysei
omijam archontów
i czarne dziury Hawkinga
przede mną odległe przestrzenie
jak Wyspy Trobrianda
nie znające Zbawiciela
mój statek pędzi
ku spełnieniu przeznaczenia

Grzegorz Grzmot-Bilski
27.01.2020

Ekspozycja będzie czynna do 20 października 2021 r.

fot. Jacek Kargól

Kazimierz Drejas – ur. w 1937 w Bydgoszczy. Studiował w latach 1957 – 1961 na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu i ASP w Krakowie, w pracowniach prof. Jerzego Fedkowicza, prof. Emila Krchy i prof. Wacława Taranczewskiego. Członek ZPAP od 1965. Miał 36 wystawy indywidualne. Brał udział w 91 wystawach plastyki bydgoskiej oraz w 84 wystawach  ogólnopolskich i międzynarodowych, w tym w 14 Festiwalach Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie. Uczestniczył w 24 wystawach zagranicznych m.in. w wystawie 50 współczesnych malarzy polskich w Paryżu w 1975, w wystawie Polnische Kunstler Heute w Landau w 1983, w wystawie Realizm-Metafora-Geometria w Wiedniu w 1987. W 2005 roku Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego wydała album monograficzny z pracami Kazimierza Drejasa pt. „Dwoistość i jedność”. W grudniu 2018 roku zdobył II nagrodę na V Międzynarodowym Biennale Obrazu „Quadro-Art” Łódź 2018.

Grzegorz J. Grzmot–Bilski – ur. 1964 r. w  Bydgoszczy. Poeta i filozof. Doktorat z filozofii obronił w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (1994). Przez wiele lat pracował jako adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autor książek poświęconych filozofii: „Idea racjonalności w filozofii A. N. Whiteheada” (1996),
„W poszukiwaniu syntezy. Między wiarą a rozumem” (2004), „Bierdiajew i problem wolności” (2010). Opublikował także książki poetyckie: „Z powrotem do życia” (2003), „Nim spłonę w świetle” (2011), „Przebóstwienie” (2015), „Sprzedawca Kawy” (2019). Jego wiersze były publikowane m.in. w „Akancie”, „Okolicy poetów” i BIK-u. Współtwórca Czasopisma Filozoficznego „Filo-Sofija”, członek Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz przewodniczący Komisji Filozofii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego.