To unikatowe miejsce w Polsce! Exploseum skończyło 10 lat

Fabryka prochu produkowanego na potrzeby III Rzeszy funkcjonowała na terenie Puszczy Bydgoskiej (Bydgoszcz-Łęgnowo) w latach 1939–1945. Do końca 1944 roku powstało tu blisko 1000 budynków i 400 km dróg. Zakłady działały niemal do wyzwolenia miasta w styczniu 1945 roku. Ewakuujący się niemiecki personel wywiózł dokumentację techniczną, a żołnierze sowieccy ograbili fabrykę, demontując i wywożąc maszyny do ZSRR.

Więcej o historii DAG Bromberg czytaj w artykule: Wybuchowa fabryka pod miastem

Większość budynków została opuszczona. Na części terenu dawnej fabryki rozpoczął działałnosć Zachem, a następnie – Nitrochem. – Jeszcze do niedawna cały teren ze względu na ściśle tajną produkcję był niedostępny – przypomina MOB. Od 2004 r. w południowej części rozpoczęła się budowa Bydgoskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego. W latach 2008–2011 przy pomocy funduszy unijnych część budynków została zrewitalizowana i dostosowana do potrzeb muzealnych.

Zaadaptowano osiem połączonych tunelami obiektów, czyli ok. jednego procenta dawnej fabryki. – Ekspozycja wprowadza zwiedzających w tajniki produkcji nitrogliceryny, pracę przymusową w zakładach przemysłowych, opowiada o akcjach sabotażowych Armii Krajowej, historii broni, uzbrojenia i materiałów wybuchowych. Na wystawie zostały również przedstawione niebywale poruszające relacje osób zatrudnionych w niemieckiej fabryce zbrojeniowej koncernu DAG w latach 1939–1945 – informuje MOB na Facebooku.

Początkowo zwiedzanie możliwe było tylko z przewodnikiem, obecnie wolno poruszać się po ekspozycji także samodzielnie. W 2020 uruchomiono również nową – zewnętrzną – trasę zwiedzania pod wodzą przewodnika, pozwalającą m.in. na poznanie technik maskujących budynki i pierwotnej funkcję poszczególnych obiektów.

Exploseum to unikat na skalę kraju i Europy. W 2012 ekspozycja otrzymała Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, została uznanana „Wydarzeniem Muzealnym Roku SYBILLA 2011” w kategorii wystawy techniki. W 2015 natomiast Exploseum stało się częścią „Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego” (ERIH), jak tzw. Punkt kotwiczny, jeden z 10 w Polsce i 110 w Europie. – Warto wiedzieć, że punkty kotwiczne to obiekty industrialne o ponadregionalnym znaczeniu dla przemysłowej historii Europy i o dużym potencjale turystycznym, spełniające odpowiednie normy jakościowe – tłumaczą muzealnicy na Facebooku. – 17 lutego 2017 Exploseum otrzymało Certyfikat Najlepszy Produkt Turystyczny 2016 nadany przez Polską Organizację Turystyczną – dodają.

Exploseum (ul. Alfreda Nobla 1) jest czynne od wtorku do niedzieli od 10.00 do 18.00. Zwiedzanie wystawy stałej trwa ok. dwóch godzin. Bilety normalny kosztuje 15 zł ulgowy –12 zł, oprowadzanie z przewodnikiem jest dodatkowo płatne 7 zł, możliwe po rezerwacji telefonicznej.

Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy planuje rozbudowę ekspozycji w dawnych budynkach DAG. Wspólnie ze Stowarzyszeniem Bydgoskie Klasyki na początku 2021 roku podpisało listy intencyjny dotyczący wspólnych starań o utworzenie na tym terenie Centrum Klasycznej Motoryzacji i Historii Techniki.

Zdjęcia: Budynek mieszania nitrogliceryny z nitrocelulozą (drugi od góry)/fot. Krzysztof Osiński, pozostałe: Anna Kopeć/archiwum