Twórca ma być wolny „do czegoś”, a nie „od wszystkiego” [RELACJA]

Jacek Soliński opowiedział o swoim rozumieniu poezji Macieja Krzyżana, o tym, że jego utwory są zbudowane na zasadzie oszczędnych zderzeń słownych, wyrafinowanych i  niezwykle powściągliwych. Zauważył, że poezja ta ociera się o naszą potrzebę metafizyczności, po czym poprosił poetę o parę słów na temat jego twórczości. Autor zaprezentowanego tomiku wierszy podzielił się z publicznością swoim przemyśleniami o otaczającej nas rzeczywistości oraz tkwiącej w niej pseudokulturze i pseudosztuce. Pseudo, bo wynikające z opacznego rozumienia wolności twórcy. O wolności rozumianej jako wolność od „wszystkiego”, a nie jako wolności do „czegoś”.

Tymczasem prawdziwym przeznaczeniem dzieła sztuki jest przetrwać jego twórcę. I takie spojrzenie na obrazy Kazimierza Drejasa i swoje wiersze zaproponował Maciej Krzyżan publiczności.

Do rangi anegdoty urosła ciekawostka podana przez Jacka Solińskiego, o zdziwieniu poety Jana Wacha tym, że autorem prezentowanych obrazów jest Kazimierz Drejas. Panowie znają się doskonale, więc z tej opowieści jasno wynika, że artysta cały czas jest kreatywny i potrafi zaskoczyć nawet znawców swojego malarstwa. A publiczność będzie miała okazję przekonać się o tym w przyszłym roku, ponieważ już została zapowiedziana wystawa rusunków Kazimierza Drejasa.

Spotkanie odbyło się 14 listopada w Galerii Autorskiej (ul. Chocimska 5).

Dyscyplina, miara, oszczędność środków wyrazu, to podstawowe jakości charakteryzujące malarstwo Kazimierza Drejasa. W tym też sensie, wyciągając wnioski z lekcji  Cezanne’a, kontynuuje artysta tradycję klasyczną, choć jest to w tym przypadku klasycyzm przefiltrowany przez doświadczenie dwudziestowiecznych awangard, zwłaszcza kubizmu, formizmu i abstrakcji. Mają rację krytycy, którzy dostrzegają w obrazach bydgoskiego artysty obecność reminiscencji malewiczowsko-mondrianowskich. Widać je zwłaszcza w organizacji płaszczyzn tła. Skrajnie uproszczone, zgeometryzowane, kubiczne, konstruowane wyrazistymi podziałami poziomów i pionów, wyznaczających pola znaczone czystą kolorystyką, dają poczucie harmonii, ładu, zrównoważonego rytmu i w tej postaci stanowią scenerię dla figur pierwszego planu. Pojęcie scenerii czy wprost sceny wydaje się tu szczególnie adekwatne, bowiem każde malarskie przedstawienie jest zaaranżowane jako autonomiczna scena-przestrzeń, w której rozgrywa się indywidualny, jakby niemy, wyciszony, pantomimiczny dramat. (…)

Piotr Siemaszko

Kazimierz Drejas i Maciej Krzyżan/fot. Jacek Kargól

fot. Jacek Kargól

Kazimierz Drejas urodził się w 1937 w Bydgoszczy. Studiował  na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu i ASP w Krakowie, w pracowniach prof. Jerzego Fedkowicza, prof.  Emila Krchy i prof. Wacława Taranczewskiego. Miał 35 wystaw indywidualnych. Brał udział w 91 wystawach plastyki bydgoskiej i w 84 wystawach ogólnopolskich i  międzynarodowych, w tym w 14 Festiwalach Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie. Uczestniczył w 24 wystawach zagranicznych m.in. w wystawie 50  współczesnych malarzy polskich w Paryżu w 1975, w wystawie Polnische Kunstler Heute w Landau w 1983, w wystawie Realizm-Metafora-Geometria w Wiedniu w 1987. W  2005 roku nakładem Galerii Autorskiej Jana Kaji i Jacka Solińskiego wydany został album monograficzny Kazimierza Drejasa pt. „Dwoistość i jedność”. W grudniu 2018 roku  zdobył II nagrodę na V Międzynarodowym Biennale Obrazu „Quadro-Art” w Łodzi.

Maciej Krzyżan urodził się w 1965 r., jest absolwentem filologii polskiej UAM w Poznaniu. Chociaż tworzy od wczesnej młodości, drukiem debiurował dopiero ok. 10 lat temu.  Na co dzień zajmuje się archiwizacją programów telewizyjnych w Archiwum Programowym TVP w Poznaniu, mieszka w Gnieźnie. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy  Polskich. Opublikował sześć tomów wierszy: „Okruchy” (2008), „Tymczasem wracam do swoich” (2011), „In tempus praesens” (2013), „Rekolekcje, czyli zapiski z trzeciego  piętra” (2013), „Poezja (nie)hermetyczna i podobne rytmy, czyli idąc dalej” (2015), oraz "Duszyczka" (2019). Pojedyncze utwory ukazywały się także w „Toposie”.