Mieszkanie? Zapomnij! Co trzeci Polak w pułapce: za biedny na kredyt, za bogaty na pomoc

Polska w mieszkaniowej matni

Życie na kredyt lub wynajmie pochłania większość wypłaty. Blisko połowa Polaków wydaje na utrzymanie mieszkania od 30 do 50% swoich dochodów, a już 14% – ponad połowę. Co trzeci obywatel znajduje się w tzw. luce czynszowej: nie stać go na samodzielny najem czy zakup, ale też nie spełnia kryteriów, by skorzystać z mieszkania komunalnego.

Młodzi nie mogą się usamodzielnić, a starsi tkwią w zimnych, wilgotnych i zagrzybionych lokalach. Problem dotyczy już nie tylko osób wykluczonych, ale całej klasy średniej.

Gniazdownicy i współlokatorzy z przymusu

Raport pokazuje, że 1 na 10 Polaków mieszka z kimś, z kim wcale nie chce dzielić przestrzeni. Wśród młodych dorosłych coraz powszechniejsze staje się życie z rodzicami – nie z wyboru, lecz z konieczności. Wielu z nich, choć pracuje, nie może sobie pozwolić ani na kredyt, ani na wynajem.

Z drugiej strony – według danych Eurostatu – aż 34% obywateli Polski mieszka w przeludnionych lokalach. To dwukrotnie więcej niż średnia w Unii Europejskiej. Tłok i brak prywatności najbardziej uderzają w rodziny z dziećmi, pogarszając ich szanse edukacyjne i zdrowotne.

Chore budynki, chora codzienność

1 na 4 Polaków mieszka w tzw. chorych budynkach – zawilgoconych, źle ogrzewanych, bez odpowiedniej wentylacji. Dla wielu starszych osób to codzienność. Aż 14% badanych nie stać na odpowiednie ogrzewanie lokum. W takich warunkach trudno mówić o godnym życiu, a tym bardziej o zdrowiu fizycznym i psychicznym.

Mieszkanie jak marzenie? Nie dla wszystkich

Tylko 11% ankietowanych uważa, że stać ich na stabilny, długoterminowy najem. Dla porównania – jeszcze w 2022 roku było to 21%. Jednocześnie 70% respondentów zauważa, że czynsze są równie wysokie, co raty kredytów, ale z kredytem łatwo nie jest – banki nie wszystkim go przyznają.

Według Habitat for Humanity Poland, w Polsce brakuje ok. 2 mln dostępnych cenowo mieszkań. To jakby wszyscy mieszkańcy Warszawy nie mieli gdzie mieszkać. Sytuacja robi się dramatyczna.

Co można zrobić? Austria pokazuje drogę

Eksperci wskazują na sprawdzone rozwiązanie: rozwój społecznego budownictwa na wynajem. W Wiedniu aż 60% mieszkańców korzysta z mieszkań wspieranych przez państwo lub samorządy – i nikt nie traktuje tego jako stygmat.

W Polsce natomiast mieszkanie komunalne często kojarzy się z ubóstwem i niskim standardem. To stereotyp, który trzeba przełamać. Według badania aż 80% respondentów uważa, że władze publiczne powinny pomagać określonym grupom społecznym w uzyskaniu dachu nad głową – zwłaszcza seniorom, osobom z niepełnosprawnościami i młodym ludziom.

Pustostany czekają na drugie życie

Habitat for Humanity Poland proponuje m.in. systemową modernizację pustostanów – dziś w Polsce jest ich ok. 1,8 mln. Wielu z nich można przywrócić życie i oddać w ręce tych, którzy dziś mieszkają w niegodnych warunkach. Potrzeba tylko decyzji, inwestycji i zmiany myślenia o polityce mieszkaniowej.