„Concierto de Aranjuez” – arcydzieło Joaquína Rodrigo dziś zabrzmi w Filharmonii [ZAPROSZENIE]

Concierto de Aranjuez to jedno z najsłynniejszych dzieł gitarowych XX wieku, skomponowane przez hiszpańskiego kompozytora Joaquína Rodrigo w 1939 roku. Utwór ten, napisany na gitarę i orkiestrę, wyróżnia się wyjątkowym połączeniem hiszpańskiej tradycji muzycznej z klasycznym koncertowym formatem.

Inspiracja i historia powstania

Rodrigo, który stracił wzrok w dzieciństwie, stworzył dzieło pełne emocji i barw dźwiękowych, pomimo braku możliwości samodzielnego zapisu nut. Inspiracją do skomponowania koncertu było miasto Aranjuez, znane z królewskich ogrodów i pałacu z epoki Burbonów. Kompozytor chciał uchwycić ducha hiszpańskiej arystokracji i malowniczej przyrody.

Niektórzy badacze wskazują, że szczególnie słynna druga część (Adagio), pełna melancholii i wzruszających fraz, była także wyrazem osobistych przeżyć Rodrigów – cierpienia po poronieniu żony kompozytora. Ta część utworu stała się jedną z najbardziej rozpoznawalnych melodii w historii muzyki.

Struktura utworu

Koncert składa się z trzech części:

1. Allegro con spirito – radosne i pełne energii otwarcie, inspirowane hiszpańską muzyką ludową.
2. Adagio – najbardziej znana część koncertu, o głębokim, refleksyjnym nastroju, z niezwykle poruszającą partią rożka angielskiego.
3. Allegro gentile – lekkie i subtelne zakończenie, które przywraca pogodną atmosferę.

Wpływ i znaczenie

Concierto de Aranjuez na stałe zapisał się w historii muzyki klasycznej i stał się symbolem hiszpańskiego ducha w muzyce. Wielu wirtuozów gitary, jak Andrés Segovia, John Williams czy Paco de Lucía, wykonywało ten utwór, wprowadzając go do kanonu muzyki gitarowej.

Melodia Adagio była również adaptowana w różnych stylach muzycznych, od jazzu (w interpretacjach Milesa Davisa czy Chicka Corei) po muzykę filmową i popularną.

Koncert ten pozostaje jednym z najbardziej emocjonalnych i pięknych dzieł XX wieku, łączącym hiszpańską tradycję z uniwersalnym, ponadczasowym przekazem.

Wykonawca

Joel von Lerber jest jednym z czołowych harfistów swojego pokolenia i regularnie występuje jako solista z orkiestrami na całym świecie. Koncertował m.in. z Konzerthausorchester Berlin, Izmir Sinfony Orchestra w Turcji, State Hermitage Orchestra w Petersburgu, Mexico City Symphonic Orchestra, Orchestra Zabrzańska w Polsce oraz Haifa Sinfony Orchestra w Izraelu. W sezonie 2023/2024 pełnił funkcję artysty rezydenta w Filharmonii Zielonogórskiej.

Od września 2024 roku Joel von Lerber wykłada w School of Music na Chinese University of Hong Kong, Shenzhen.

Naukę gry na harfie rozpoczął w wieku sześciu lat w Konserwatorium Muzycznym w Bernie, a następnie kształcił się w renomowanych uczelniach w Szwajcarii i Niemczech. Jest laureatem wielu prestiżowych konkursów, w tym Międzynarodowego Konkursu Harfowego im. Franza Josefa Reinla, Międzynarodowego Konkursu Harfowego w Meksyku oraz International Harp Contest w Akko w Izraelu. Jego interpretacje wyróżniają się wirtuozerią i wyjątkową muzykalnością, co sprawia, że jest jednym z najbardziej cenionych współczesnych harfistów.

Pozostałe części koncertu

Koncert rozpocznie ekspresyjna i dramatyczna uwertura Ruy Blas Felixa Mendelssohn-Bartholdy’ego napisana na zamówienie Królewskiego Towarzystwa Literackiego w Londynie z okazji charytatywnego przedstawienia sztuki Victora Hugo Ruy Blas. Uwertura odzwierciedla intensywne emocje i skomplikowane losy bohaterów dramatu Hugo. Rozpoczyna się majestatycznym i pełnym powagi motywem, po czym przechodzi w energiczne partie, które odzwierciedlają zarówno tragizm, jak i romantyczny charakter fabuły.

Następnie zabrzmi opisany wyżejConcierto de Aranjuez.

Wieczór zwieńczy monumentalna Symfonia d-moll „Zerowa” Antona Brucknera. Przydomek „zerowa” został jej nadany przez samego kompozytora, prawdopodobnie dlatego, że nie był on w pełni zadowolony z jakości dzieła. Mimo tego symfonia ukazuje pełnię kompozytorskiego geniuszu twórcy. Potężne orkiestralne brzmienie, bogactwo harmonii i majestatyczne frazy stanowią o wyjątkowym charakterze tej symfonii.

Źródło: Fliharmonia Pomorska, opracowanie własne