Rocznica katastrofy smoleńskiej. IPN upamiętnia Janusza Kurtykę

W rocznicę prezes IPN dr Jarosław Szarek i wiceprezes dr Mateusz Szpytma złożyli kwiaty w miejscach upamiętniających ofiary katastrofy smoleńskiej. Wcześniej przedstawiciele władz IPN odwiedzili grób Janusza Kurtyki w Alei Zasłużonych cmentarza Rakowickiego.

Instytut na swojej stronie upamiętnia postać byłego prezesa filmem „Trwajcie” w reż. A. Czerniakowskiej, w którym znalazły się m.in. wspomnienia jego współpracowników.

Na 10 kwietnia 2020 r.  planowano wmurowanie tablicy pamiątkowej poświęconej Januszowi Kurtyce na nowym budynku Centrali IPN w Warszawie. Z uwagi na sytuację epidemiczną uroczystość została przesunięta.

W katastrofie smoleńskiej zginął także zastępca prezesa IPN w latach 2000 – 2006 dr Janusz Krupski, historyk i wybitny działacz opozycji antykomunistycznej w PRL. 

W drodze na uroczystości upamiętniające ofiary zbrodni katyńskiej zginęło 96 osób, wśród nich prezydent Lech Kaczyński z żoną Marią, ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, parlamentarzyści, oficerowie Wojska Polskiego, pracownicy Kancelarii Prezydenta, szefowie instytucji państwowych, duchowni, przedstawiciele ministerstw, organizacji kombatanckich i społecznych, osoby towarzyszące oraz załoga samolotu.

Janusz Kurtyka urodził się 13 sierpnia 1960 r. w Krakowie. Absolwent Wydziału Historyczno-Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył studia doktoranckie w Instytucie Historii PAN, gdzie w 1995 r. obronił rozprawę doktorską z zakresu nauk humanistycznych. W 2000 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego.

W latach 2000–2005 był organizatorem i dyrektorem Oddziału IPN w Krakowie. Od 1979 r. działał w opozycji demokratycznej w Krakowie, był m.in. współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Instytucie Historii UJ i członkiem Komitetu Założycielskiego NZS UJ, wykładowcą podziemnego Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego. Był pracownikiem naukowym w Instytucie Historii PAN (od 1985 r.), członkiem Rady Naukowej Instytutu Historii PAN kadencji 1999–2002 i 2003–2006. W latach 1989–2000 był przewodniczącym Koła NSZZ „Solidarność” krakowskich placówek Instytutu Historii PAN.

Autor ok. 140 publikacji naukowych z zakresu historii Polski średniowiecznej i wczesnonowożytnej oraz historii oporu antykomunistycznego w Polsce po 1944 roku.

9 grudnia 2005 r. został wybrany przez Sejm RP na stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

W 2009 r. odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W 2010 roku pośmiertnie uhonorowany nagrodą IPN Kustosz Pamięci Narodowej.

Janusz Krupski urodził się w roku 1951 w Lublinie. Z opozycją związał się na KUL-u, gdzie w 1973 r., jako prezes Koła Naukowego Historyków, sprzeciwił się przekształceniu Zrzeszenia Studentów Polskich w Socjalistyczny Związek Studentów Polskich.

Dzięki współpracy z Piotrem Jeglińskim stworzył kanał przerzutu na Zachód informacji o działalności opozycyjnej w PRL. Współzałożyciel Nieocenzurowanej Oficyny Wydawniczej, pierwszego podziemnego wydawnictwa w latach 70.

Jesienią 1977 r. rozpoczął wydawanie „Spotkań”, jednego z najważniejszych drugoobiegowych pism o profilu intelektualnym. Po zalegalizowaniu „Solidarności” został koordynatorem Sekcji Historycznej przy Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim w Gdańsku.

W stanie wojennym ukrywał się. Aresztowany jesienią 1982 r. i internowany w Lublinie. W tym czasie odrzucił propozycję SB wydawania „Spotkań” oficjalnie. Kilka tygodni po zwolnieniu z internowania został uprowadzony przez SB, wywieziony do Puszczy Kampinoskiej i oblany żrącą substancją, w wyniku czego doznał ciężkiego poparzenia.

W wolnej Polsce zasiadał jako ekspert w sejmowej komisji do zbadania skutków stanu wojennego oraz w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Kontynuował także działalność wydawniczą. W roku 2000 został powołany na stanowisko wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej. W roku 2006 objął funkcję kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

źródła: informacja prasowa Jan Hlebowicz (IPN), ipn.gov.pl