Wieczór z kulturą ukraińską: Alians jednego wiersza – czyli o almanachu Muzy nad Brdą i Dnieprem

W projekcie wydawniczym, na tym spotkaniu – od początku do końca chodzi o współpracę. Istotny staje się alians jednego wiersza wypowiedzianego w dwóch językach: polskim i ukraińskim. Ten dwugłos, w zależności od tekstu, jest: protestem, krzykiem, pytaniem o humanitaryzm lub tradycję, alternatywą piękną skondensowaną w sztuce. „Wypędzone z nocy gwiazdy smakują miodem rozpylonym w powietrzu” – pisze ukraińska poetka Kateryna Werbiwska. Świecą nam wszystkim, uchodźcom ze sfery złudzeń, że świat w dwudziestym pierwszym wieku stał się lepszy.

Książka Muzy nad Brdą i Dnieprem / Музи над Брдою і Дніпром, pod redakcją Stefana Pastuszewskiego przy współpracy Wołodymyra Poliszczuka (Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, Bydgoszcz 2022) prezentuje wiersze ponad dwadzieściorga poetek i poetów, w dwóch wariantach językowych. Jak czytamy na wstępie, almanach jest dalekim i bliskim zarazem, poprzez koncepcję i formę, nawiązaniem do dwóch dotychczasowych wspólnych edycji poetyckich: Wyszywanki (1977) i Zbliżeń (1978). Istotą tych wydawnictw była nie tylko symultaniczność prezentacji (oryginał i przekład), ale również fakt, że poeci z Bydgoszczy i Czerkas, choć czasem posługiwali się przekładami filologicznymi, tłumaczyli się nawzajem.

W almanachu Muzy… zamieszczono najnowsze wiersze, także te napisane po 24 lutego 2022, kiedy zaczęła się wyniszczająca Ukrainę wojna. Bydgoszczanie, którzy wzięli udział w projekcie to: Wojciech Banach, Jolanta Baziak, Joanna Gładykowska-Rosińska, Grzegorz Jerzy Grzmot-Bilski, Jarosław Jakubowski, Marcin Karnowski, Krystyna Mazur, Robert Mielhorski, Marek S. Podborski, Zdzisław Pruss, Jadwiga Pstrusińska, Juliusz Rafeld, Lucyna Siemińska, Marek Kazimierz Siwiec i Bartłomiej Siwiec. Ukraińscy poeci to: Julia Honczar, Ołeś Honczar, Anatolij Horbiwnenko, Natalia Horiszna, Walery Kikot, Ołeksij Ozirnyj, Wasyl Pacharenko, Lala Ruban, Ludmiła Taranenko, Kateryna Werbiwska, Natalia Wirgusz. 

Warto dodać, że wzajemne tłumaczenia poezji ukraińskiej i polskiej mają niemal 250-letnią historię. Mistrzem współczesnego przekładu artystycznego w Ukrainie był Hryhorij Koczur (1908–1994), teść Mariji Koczur, pochodzącej z Irpinia ukraińskiej aktorki, pełniącej niegdyś funkcję zastępczyni dyrektora Muzeum Literackiego im. Hryhorija Koczura. Prowadząca opowie m.in. o tej tradycji.

Goście: Joanna Gładykowska-Rosińska, Stefan Pastuszewski, Lucyna Siemińska, Bartłomiej Siwiec. Kanwa historyczna, interpretacja tekstów w języku ukraińskim: Marija Koczur; interpretacja tekstów w języku polskim: Dorota Ratajczak, prowadzenie: Marija Koczur i Alicja Dużyk.

źródło: Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy