Semaglutyd i analogi GLP-1 – aspekty medyczne, społeczne i etyczne ich stosowania [ARTYKUŁ SPONSOROWANY]

Semaglutyd zawarty w preparatach na odchudzanie jest obecny na rynku leków wspierających odchudzanie. Stosowanie analogów GLP-1, bywa przedmiotem debat w mediach, szczególnie w kontekście zastosowania pozarejestracyjnego. Kwestie związane z wykorzystywaniem tej substancji jedynie w celach estetycznych budzą wiele kontrowersji. Dotyczą one zarówno skutków ubocznych i ogólnego wpływu na organizm takich leków, jak i problemów z ich dostępnością oraz wysokich cen. Które z nich są najszerzej dyskutowane?

W jakim celu stosuje się analogi GLP-1?

Semaglutyd jest jednym z leków z grupy analogów GLP-1, stosowanych m.in. w leczeniu cukrzycy typu 2 i otyłości. W badaniach klinicznych obserwowano jego wpływ na masę ciała i metabolizm. Wykazuje działanie regulujące apetyt. Lek ten spowalnia proces opróżniania żołądka, co przyczynia się do dłuższego uczucia sytości po posiłku i w konsekwencji zmniejsza ogólne spożycie kalorii.

Lek ten oddziałuje również na obszary mózgu odpowiedzialne za kontrolę łaknienia, co prowadzi do zmniejszenia ochoty na jedzenie, zwłaszcza produktów bogatych w tłuszcz. W rezultacie stosowanie tej substancji wiąże się ze stopniową redukcją masy ciała oraz zmniejszeniem ilości tkanki tłuszczowej. 

W Polsce substancja czynna semaglutyd jest zarezerwowana przede wszystkim do stosowania u dorosłych z niedostatecznie kontrolowaną cukrzycą typu 2 jako uzupełnienie diety i wysiłku fizycznego. Jednakże liczne doniesienia wskazują na rosnące stosowanie tej substancji poza tymi wskazaniami, zwłaszcza w celu redukcji masy ciała u osób bez cukrzycy.

Ta rozbieżność między zarejestrowanym wskazaniem a praktyką kliniczną, stanowi jedno z głównych źródeł kontrowersji. Skuteczność leku w obniżaniu masy ciała, potwierdzona w wielu badaniach, sprawia, że może być opcją dla osób pragnących schudnąć, nawet jeśli nie chorują na cukrzycę. 

Należy pamiętać, że semaglutyd, jak każdy inny lek, może być stosowany po konsultacji z lekarzem, zgodnie ze wszystkimi zaleceniami. Nabywanie takich preparatów w inny sposób, również poza oficjalną dystrybucją, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Czy leki zawierające semaglutyd są skuteczne?

Skuteczność w leczeniu cukrzycy typu 2 jest udokumentowana. Doniesienia wskazują na znaczące obniżenie poziomu hemoglobiny likowanej (HbA1c) i poprawę kontroli glikemii.

Niektóre badania kliniczne analizują możliwość zastosowania tego leku w innych wskazaniach, takich jak choroby sercowo-naczyniowe czy MASH, co wymaga dalszej oceny.

Badania sugerują jego potencjał w redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego i poprawie funkcji nerek oraz w leczeniu niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby (MASH). Te rozszerzające się perspektywy terapeutyczne wymagają dalszej oceny w kontekście polskiej praktyki medycznej i ewentualnych modyfikacji wytycznych dotyczących stosowania tego typu substancji. 

Jakie efekty uboczne może mieć przyjmowanie semaglutydu?

Najczęściej zgłaszane działania niepożądane to problemy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, biegunka, wymioty i zaparcia. Zazwyczaj są one łagodne i przemijające. Niemniej jednak odnotowano również rzadsze, ale poważniejsze działania niepożądane, takie jak zapalenie trzustki i kamica żółciowa.

Fakt, że najczęstsze działania niepożądane są zazwyczaj łagodne, może przyczyniać się do chęci stosowania semaglutydu poza wskazaniami, jednakże świadomość potencjalnych poważnych, choć rzadkich, skutków ubocznych podkreśla konieczność nadzoru medycznego. Zjawisko ponownego przybierania na wadze po przerwaniu leczenia wskazuje na potrzebę długoterminowych strategii zarządzania wagą obejmujących również modyfikacje stylu życia.

Ten organiczny związek chemiczny z grupy analogów peptydów może wchodzić w interakcje z innymi lekami, zwłaszcza z lekami przeciwcukrzycowymi, zwiększając ryzyko hipoglikemii. Ze względu na opóźnianie opróżniania żołądka przez semaglutyd, może on wpływać na działanie leków wymagających szybkiego wchłaniania w przewodzie pokarmowym.

Przeciwwskazania do stosowania obejmują nadwrażliwość na substancję czynną, cukrzycę typu 1, kwasicę ketonową, ciążę i okres karmienia piersią, a także ciężką niewydolność serca i schyłkową niewydolność nerek. Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z zapaleniem trzustki w wywiadzie lub retinopatią cukrzycową. Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu leku, pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich chorobach, przyjmowanych lekach oraz alergiach. 

Jakie są główne kontrowersje związane ze stosowaniem semaglutydu i innych analogów GLP-1 w Polsce?

W Polsce organiczny związek chemiczny z grupy analogów peptydów jest dostępny na receptę, głównie w leczeniu cukrzycy typu 2. Preparat jest dostępny w ramach importu interwencyjnego. Refundacja leku na receptę jest ograniczona do pacjentów z cukrzycą typu 2, otyłością i wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym. Wysoki popyt, częściowo wynikający ze stosowania poza wskazaniami, doprowadził do niedoborów leku. 

Etyczne kontrowersje dotyczące semaglutydu poruszane są zwykle w kontekście jego powszechnego stosowania poza wskazaniami w celu utraty wagi, często pod wpływem mediów społecznościowych. Istnieje obawa, że może to ograniczać dostęp do leku pacjentom z cukrzycą, dla których jest on zarejestrowany i niezbędny. Ograniczone kryteria refundacji mogą prowadzić do nierówności w dostępie do leczenia, a nielegalna sprzedaż podrobionych produktów, głównie przez internet, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Należy jednak pamiętać, że sytuacja dotycząca preparatów będących analogami GLP-1 ulega dynamicznym zmianom. Na rynek wprowadzane są nowe leki, które mają na celu przede wszystkim leczenie otyłości, również u osób bez cukrzycy. Dostępność takich preparatów oraz ich ceny są przez to zmienne, również w Polsce. W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących terapii farmakologicznych decyzje należy podejmować w porozumieniu z lekarzem.

Otyłość jest poważnym problemem zdrowotnym, który może prowadzić do wielu chorób i wiąże się ze skróceniem oczekiwanej długości życia. Jest także jednym z głównych czynników rozwoju cukrzycy typu 2. Nadmierna masa ciała może także utrudniać codzienne funkcjonowanie i przyczyniać się do pogorszenia jakości życia. 

Nadwaga jest także jednym z najpoważniejszych problemów współczesnego zdrowia publicznego, który generuje ogromne koszty, również w aspekcie ekonomicznym Strategie redukcji masy ciała powinny uwzględniać bezpieczeństwo i skuteczność, a ich wybór musi być poprzedzony analizą stanu zdrowia pacjenta.

Bibliografia:

1. Qin W, Yang J, Deng C, Ruan Q, Duan K. Efficacy and safety of semaglutide 2.4 mg for weight loss in overweight or obese adults without diabetes: An updated systematic review and meta-analysis including the 2-year STEP 5 trial. Diabetes Obesity Metabolism. 2024;26(3):911-923.   
2. Lingvay I, Deanfield J, Kahn SE, et al. Semaglutide and Cardiovascular Outcomes by Baseline HbA1c and Change in HbA1c in People With Overweight or Obesity but Without Diabetes in SELECT. Diabetes Care. 2024;47(8):1360-1369.   
3. Oznaczenie opakowań i ulotka dla pacjenta. Ozempic 1,34 mg/ml roztwór do wstrzykiwań w fabrycznie napełnionym wstrzykiwaczu. Aneks I Charakterystyka Produktu Leczniczego;2024.
4. Wełnicki M, Gorczyca-Głowacka I, Mamcarz A, Filipiak KJ, Wożakowska-Kapłon B, Barylski M, et al. The use of GLP-1 analogues in the treatment of diabetes in patients with cardiovascular diseases. The expert opinion of the Working Group of Cardiovascular Pharmacotherapy of the Polish Cardiac Society. Kardiologia Polska. 2022;80(12):1286-1298.   
5. Gręblowski P, Łosiowska A, Kłoda K. Miejsce analogów GLP-1, w tym doustnego semaglutydu, w leczeniu cukrzycy typu 2 na podstawie wyników badań klinicznych i aktualnych wytycznych. Lekarz POZ. 2024;6:425-434.   

Artykuł sponsorowany