Ruch Narodowy upamiętnił 102. rocznicę podpisania Traktatu Wersalskiego

W niedzielę (27 czerwca) pod tablicą Romana Dmowskiego (ul. Jagiellońska) w Bydgoszczy przedstawiciele Ruchu Narodowego Kujawsko Pomorskie upamiętnili 102. rocznicę podpisania Traktatu Wersalskiego.

- Dzięki kunsztowi dyplomatycznemu Romana Dmowskiego oraz wysiłkom całej delegacji polskiej  odzyskaliśmy ponad 45 tyś km kwadratowych powierzchni ziem polskich a ponad 3 miliony mieszkańców wróciło w granice Polski - mówił  Artur Grygrowicz z Ruchu Narodowego Bydgoszcz.

Roman Dmowski wraz z Ignacym Paderewskim tak wspominał ten dzień: „Nigdy jak w owej sali nie odczuwało się historycznej powagi chwili dla nas, Polaków, poważniejszej niż dla kogokolwiek. Na stole leżał tekst traktatu, który Niemcy mają podpisać, traktatu, który uznaje niepodległe państwo polskie, mocą którego Niemcy zwracają Polsce nie wszystko wprawdzie, co jej zagarnęli w przeszłości, ale prawie wszystko to, czego nie zdołali zniemczyć” - cytował Grygrowicz .

- W rozmowach uczestniczył Roman Dmowski, założyciel tak naprawdę ruchu narodowego i ojciec ideowy wszystkich ruchów narodowych u nas w kraju - mówił przedstawiciel Ruchu Narodowego Kujawsko Pomorskie, Filip Strzemkowski. - Jesteśmy Polakami i powinniśmy ten dzień świętować wspólnie razem, jako patrioci, jako Polacy świętujmy po prostu odzyskanie Niepodległości - dodał.

***

Traktat wersalski przyznawał Polsce Poznańskie (bez Wschowy, Babimostu, Międzyrzecza i Skwierzyny) oraz większą część Prus Królewskich – łącznie 45 463 km kw. z nieco ponad trzema milionami mieszkańców. Zgodnie z jego postanowieniami utworzone zostało Wolne Miasto Gdańsk, pozostające pod nadzorem Ligi Narodów. Problem przynależności państwowej Warmii, Mazur i Górnego Śląska miał być rozstrzygnięty w drodze plebiscytów. W sprawach finansowych postanowienia traktatu nie przyznawały Polsce niemieckich odszkodowań, przeciwnie – to Polska miała zapłacić za przejęty majątek państwowy w zaborze pruskim oraz uregulować proporcjonalną do wielkości zajętych ziem część przedwojennego zadłużenia Niemiec (łącznie około 2,5 mld marek niemieckich). Polsce został także narzucony tzw. mały traktat wersalski (mniejszościowy), dotyczący ochrony mniejszości narodowych. Na jego mocy polski rząd został zobowiązany do zapewnienia, pod kontrolą międzynarodową, pełnego równouprawnienia obywateli wszystkich narodowości oraz różnych wyznań, zagwarantowania im swobody używania rodzimego języka, zakładania i prowadzenia własnych szkół oraz instytucji kulturalnych. Mniejszości narodowe mogły kierować skargi przeciwko Polsce do Rady Ligi Narodów.

Nie zmieniało to faktu, że ostateczny bilans traktatu wersalskiego był wielkim zwycięstwem Polski i dyplomacji Romana Dmowskiego. Polska wracała na mapę Europy, miała swobodny dostęp do morza i znalazła się równocześnie w gronie państw-zwycięzców I wojny światowej. W jej imieniu podpisy pod dokumentem złożyli Roman Dmowski i Ignacy Paderewski. 31 lipca 1919 r. Sejm Ustawodawczy RP po burzliwej debacie ratyfikował traktat pokojowy z Niemcami oraz jego część zwaną małym traktatem wersalskim.

Fragment książki Jolanty Mysiakowskiej-Muszyńskiej i Wojciecha Jerzego Muszyńskiego, Architekt wielkiej Polski. Roman Dmowski 1864–1939, Warszawa 2018

mat. nadesł., oprac. red.