Służba więzienna na czterech łapach

Psy służbowe, czyli patrolowo-obronne

Jak sama nazwa wskazuje patrolują teren jednostek zarówno w porze dziennej, jak i nocnej oraz wspomagają funkcjonariuszy w realizowaniu działań ochronnych, np. podczas otwierania aresztów śledczych oraz zakładów karnych lub cel w porze nocnej. Psy patrolowo-obronne uczestniczą w realizacji konwojów, patrolują wnętrza oraz okolice hal produkcyjnych, mogą też uczestniczyć w pościgach za uciekającymi osadzonymi oraz w poszukiwaniach ukrywających się osadzonych. Mają jeszcze jedno ważne zadanie – bronią swojego przewodnika.

Psy specjalne

To nie przypadek, że każdy z psów specjalnych ma imię zaczynające się na literę „N”. Tak jest przyjęte. Psy specjalne w naszej formacji kontrolują pod kątem wyszukiwania narkotyków pojazdy wjeżdżające na teren jednostek, a także osoby wchodzące na teren jednostek, czy hal produkcyjnych. Psy kontrolują także takie pomieszczenia jak: cele, miejsca zatrudnienia skazanych, sale widzeń, magazyny, pomieszczenia gospodarcze oraz korespondencję, w tym paczki oraz listy nadawane przez osoby bliskie skazanych. Ponadto współpracują z innymi służbami w realizacji ich zadań. To dzięki psom specjalnym Służba Więzienna jest w stanie zapobiec przedostawaniu się na teren jednostek znacznych ilość środków odurzających, ponieważ przeszkolonego psiego nosa nie oszukają pomysłowe kryjówki.

Początki służby

Żeby pies mógł rozpocząć służbę, musi spełniać szereg warunków. Najczęściej spotykane rasy psów w naszej formacji to owczarki: niemiecki, belgijskie oraz holenderskie. Zdarzają się także jagdteriery, foksteriery, beagle oraz cocker spaniele. Do konkursu stają psy w wieku od jednego roku do dwóch lat o budowie i szacie zgodnej ze wzorcem rasy, szczepione, dobrej kondycji oraz odpowiednim stanie zdrowia. O zakwalifikowaniu psa do tresury decyduje komisja, w skład której wchodzą funkcjonariusze z Działu Szkolenia Przewodników i Tresury Psów Służbowych z Zakładu Karnego w Czarnem. W trakcie naboru psy przechodzą przez liczne testy. W nieznanym dla psa środowisku sprawdzane są jego reakcje na różne bodźce, m.in. głośne dźwięki, wystrzały, jasne, ciemne, ciasne pomieszczenia, a także śliskie, miękkie powierzchnie, schody. U psów specjalnych ocenia się także aportowanie, a u psów służbowych ocenia się reakcje na pozoranta i gryzienie rękawa oraz reakcję na strzał. Po przejściu wstępnych testów, pies razem z przypisanym mu przewodnikiem odbywa szkolenie dostosowane do zadań, które będzie w przyszłości wykonywał. Szkolenie psów służbowych trwa 12 tygodni, podczas których zwierzę wraz z opiekunem uczą się współpracy pokonywania torów przeszkód, a także pościgu, obrony i ataku. Szkolenie psów specjalnych trwa dłużej ze względu na bardziej skomplikowane zadania, którym mają sprostać. Zwierzęta uczą się rozpoznawać zapachy narkotyków i substancji zabronionych, kojarzenia zapachów, czy kontrolowania paczek, które trafiają do więzień i je opuszczają. Wszystkie psy w więziennictwie uczone są, aby nie przyjmować pokarmu od osób nieznajomych. Po zakończeniu szkoleń zwierzęta odbywają służbę w przydzielonych zakładach karnych i aresztach śledczych. Psia służba w jednostkach penitencjarnych może trwa nawet 9 lat.

W jednostkach penitencjarnych okręgu bydgoskiego jest 11 psów. Wszystkie to psy specjalne.

Nef, Niba, Nula, Nemo, Neo, Nela, Nabia, Nesta, Nigra, Noki nazywana Boną i Nili nazywana Lili - to one pełnią służbę na "czterech łapach" w ośmiu jednostkach penitencjarnych okręgu bydgoskiego.

Przewodnik psa specjalnego, czyli kto?

Zadania na tym stanowisku służbowym są ścisłe związane z szeroko rozumianym nadzorem nad zwierzęciem, czyli przygotowaniem psa do pełnienia służby w zakresie wykrywania substancji narkotycznych, przez realizację kontroli: osób, paczek, korespondencji, pojazdów, miejsc czasowego pobytu osadzonych oraz w uzasadnionych przypadkach wykonywaniem zadań na rzecz oddziałów mieszkalnych, w zakresie kontroli osadzonych, ich rzeczy, odzieży i bielizny oraz cel mieszkalnych, a także doraźne patrolowanie terenu wokół jednostki. W ramach tresury doskonalącej funkcjonariusz tresuje psa służbowego specjalnego minimum godzinę dziennie, doskonaląc wówczas umiejętności psa zdobyte na specjalistycznym szkoleniu. Ponadto przewodnik pielęgnuje, karmi i dba o właściwy stan zdrowia zwierzęcia m.in. poprzez regularne wizyty u lekarza weterynarii. Obecnie psami specjalnymi w jednostkach penitencjarnych zajmuje się 11 funkcjonariuszy, którzy opiekują się zwierzętami przez całą dobę, gdyż po zakończonej służbie zabierają psiaki do własnych domów.

Dożywotnie utrzymanie i opieka nad psami w Służbie Więziennej

Dzięki nowym przepisom, które weszły w życie w grudniu 2021 roku, psy pracujące w służbach mundurowych mają zapewnione dożywotnie utrzymanie i opiekę weterynaryjną także, gdy przechodzą na emeryturę.

Do tej pory w Służbie Więziennej psy służyły średnio 10 lat. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości skraca czas służby o rok. Zmienia też wysokość stawek żywieniowych dla psów w służbie oraz psów – emerytów. Stawki będą dodatkowo zależeć od wagi psa i pory roku.

Psy do końca życia pozostaną na utrzymaniu kierownika jednostki organizacyjnej, do której były przydzielone. Na emeryturze - jak dotąd – pierwszeństwo opieki nad nimi będą mieć ich dotychczasowi opiekunowie. Muszą oni zapewnić podopiecznym właściwe wyżywienie i stały dostęp do czystej wody oraz codzienny ruch. Pies będzie poddawany szczepieniom i pielęgnowany.

Ponad 98 procent psów emerytów trafia do swoich przewodników. Pozostałe - do osób związanych z przewodnikami lub innych funkcjonariuszy. Obecnie na emeryturze jest dziewięć psów, byłych funkcjonariuszy Służby Więziennej.

źr. OSW w Bydgoszczy