IPN organizuje konferencję o kpt. Alojzym Bruskim

Konferencja rozpocznie się o godz. 14:00. W jej trakcie usłyszymy trzy prelekcje na temat partyzantki po 1945 roku jak i o głównym bohaterze kpt. Alojzym Bruskim.

Szczegóły na plakacie:

Kpt. Alojzy Bruski „Grab”(1914-1946)

- harcerz, oficer Wojska Polskiego, dowódca oddziału partyzanckiego w Borach Tucholskich- żołnierz Okręgu Pomorskiego Armii Krajowej –Delegatury Sił Zbrojnych

Alojzy Bruski ps. „Grab” urodził się 7 kwietnia 1914 r. w Piechowicach na Kaszubach.   Po odbyciu przeszkolenia w Szkole Podchorążych Rezerwy w Różannej, zdecydował się związać swoje życie z Wojskiem Polskim jako żołnierz zawodowy. Od wiosny 1940 r. działał w strukturach Związku Walki Zbrojnej. Od 1942 r. był komendantem Obwodu AK w Tczewie. W kwietniu 1943 r., zagrożony aresztowaniem przez Gestapo wyjechał w Bory Tucholskie. Tam stanął na czele jednego z oddziałów partyzanckich stworzonych przez Stefana Gussa „Dana”. Razem z podkomendnymi przeprowadził szereg udanych akcji zbrojnych przeciwko Niemcom. Reprezentował zgrupowanie partyzanckie AK Inspektoratu Bydgoskiego o kryptonimie ,,Cisy-100”, które stoczyło szereg potyczek z Niemcami oraz m. in. rozpoznało stanowiska wyrzutni rakiet niemieckich V-1 i V-2 w rejonie Wierzchucina (,,Jedliny 102”). We wrześniu 1944 r. Bruski zajął Czersk Świecki. W tej akcji sprawdził się jako świetny dowódca. Sprawnie przeprowadził akcję zbrojną na kwatery lotników niemieckich przy poligonie lotniczym „Bombenplatz”. Jego partyzanci zdobyli wtedy wiele broni, amunicji, żywności i odzieży.

W ostatnim kwartale 1944 r. z polecenia płk. Jana Pałubickiego oddziały Bruskiego nawiązały współpracę z polsko-radzieckimi grupami desantowo-zwiadowczymi. Bruski, kierując się przekonaniem, że wspólnie z Rosjanami łatwiej będzie pokonać Niemców, dostarczał im informacje o akcjach niemieckich formacji wojskowych i policyjnych w Borach Tucholskich. Informacje o charakterze wojskowym przekazywał kpt. Kazimierzowi Walukowi ps. „Czarny Waśka” i por. Stanisławowi Mikielewiczowi, a ci poprzez swoich telegrafistów do sztabu wojsk radzieckich. „Grab” współpracował również z Okręgową Delegaturą Rządu RP na Pomorzu. Od wywiadowców związanych z tą strukturą konspiracyjną uzyskał informacje dotyczące m.in. przygotowań niemieckich do walki ze zbliżającą się Armią Czerwoną oraz stanu fortyfikacji na terenie Torunia. Meldunki na ten temat przekazał jednej z radzieckich grup desantowo-zwiadowczych.

 W lutym 1945 roku przybył do Bydgoszczy i ujawnił wraz ze swoim oddziałem. Więziony przez NKWD w Tucholi, uniknął deportacji i został zmobilizowany do ludowego Wojska Polskiego. Od lutego 1945 r. pełnił funkcję zastępcy naczelnika obozu dla Niemców w Zimnych Wodach k. Bydgoszczy. Obóz przeznaczony był dla jeńców niemieckich i ludności cywilnej (głównie volksdeutschów z Bydgoszczy i okolic). Mimo podjęcia pracy w obozie nadzorowanym przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego Bruski nadal utrzymywał łączność z komendantem Okręgu AK, Janem Pałubickim „Januszem”. 30 kwietnia zbiegł wraz z grupą około 30 b. żołnierzy AK do Puszczy Bydgoskiej. Tam z rozkazu Pałubickiego stworzył oddział zbrojny Delegatury Sił Zbrojnych, którego głównym celem było gromadzenie broni i ochrona ludności przed Rosjanami. 9 czerwca 1945 r. został aresztowany przy ul. Dworcowej w Bydgoszczy. Od czerwca 1945 r. do sierpnia 1946 r. trwała więzienna gehenna Bruskiego. 31 czerwca 1945 r. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu na sesji wyjazdowej w Bydgoszczy Bruski został skazany na karę 10 lat pozbawienia wolności. W uzasadnieniu wyroku pierwszej instancji napisano: „w marcu i kwietniu [1945 roku] zorganizował na terenie obozu pracy w Zimnych Wodach nielegalny związek AK mający na celu obalenie ustroju demokratycznego Państwa Polskiego, [...] polecił gromadzić wszelką broń i amunicję, [...] część jego bandy [...] dokonała dwóch wypadów celem odebrania bydła, pędzonego przez żołnierzy Czerwonej Armii; przy czym [...] zastrzeliła 6-ciu żołnierzy Cz[erwonej] Armii”. Został przewieziony do więzienia we Wronkach, gdzie był torturowany.4 listopada 1945 r. Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie polecił Wojskowemu Sądowi Okręgowemu  w Poznaniu ponownie rozpatrzyć sprawę. 13 lipca 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu na sesji wyjazdowej we Wronkach skazał Bruskiego na karę śmierci. Został stracony w więzieniu we Wronkach 17 września 1946 r. o godz. 18.15.  i tam pochowany na cmentarzu parafialnym.

Mat. IPN