„Palili kości, mielili prochy” – wstrząsające szczegóły zbrodni pod Bydgoszczą. IPN ujawnia nowe fakty

To już kolejne doniesienie z Borówna – po zapowiedzi, że odkryto tu masowe mogiły polskich obywateli, przyszedł czas na pełną relację z miejsca zbrodni. 23 czerwca Instytut Pamięci Narodowej zorganizował konferencję prasową przy cmentarzu ofiar terroru hitlerowskiego. Uczestniczyli w niej m.in. prof. Karol Polejowski – wiceprezes IPN, dr Marek Szymaniak – dyrektor gdańskiego oddziału IPN, prok. Tomasz Jankowski oraz dr Dawid Kobiałka – archeolog z Uniwersytetu Łódzkiego.

Zbrodnia bez śladu?

– „Sprawcy najczęściej pozostali anonimowi, a wielu z nich uniknęło kary” – mówił wiceprezes IPN prof. Karol Polejowski, przypominając o rozmiarze Zbrodni Pomorskiej, której ofiarą padło od 20 do 40 tysięcy Polaków. Niemcy, chcąc zatrzeć ślady, w 1944 roku wydobyli ciała, palili je, mielili kości i ukrywali prochy. Tak było też w Borównie.

Wiceprezes IPN zaapelował do mieszkańców o zgłaszanie się do Instytutu z relacjami o zaginionych przodkach oraz o przekazywanie materiału genetycznego do badań identyfikacyjnych.

Ofiary: polska inteligencja i pacjenci psychiatryka

Dr Marek Szymaniak przypomniał, że w Borównie zamordowano także osoby chore psychicznie, przywiezione ze szpitala w Świeciu. – To była zaplanowana eksterminacja, by wymazać istnienie całych grup społecznych i narodowych – mówił.

Zabijano tak, by po ofiarach nie pozostał żaden ślad: strzał w potylicę, wrzucenie do dołu śmierci, późniejsze wydobycie i spalenie szczątków. – „Ten diabelski plan się nie powiódł” – podkreślił dyrektor Szymaniak.

23 szkielety, dobijani strzałami

Prokurator Tomasz Jankowski zrelacjonował wyniki prac prowadzonych od 2021 roku. – W Borównie odnaleźliśmy 23 szkielety, przede wszystkim mężczyzn w wieku 30–35 lat. Wszystkie noszą ślady strzałów w potylicę i dobijania – powiedział.

– „Jedna z ofiar jeszcze żyła. Widać ślady jej palców w ziemi. Próbowała się ratować” – dodał, pokazując poruszające zdjęcie z miejsca ekshumacji.

„Ludzie nie rozpływają się w powietrzu”

Dr Dawid Kobiałka, który kierował badaniami archeologicznymi, wyjaśnił proces dochodzenia do miejsca zbrodni: od kwerend archiwalnych, przez analizę zdjęć lotniczych, aż po terenowe prace archeologiczne.

– Wskazano nie tylko miejsce egzekucji i pierwotnych pochówków, ale też miejsce spalenia ciał i ukrycia prochów. – „Ludzie nie rozpływają się w powietrzu” – przypomniał naukowiec. – Naszym celem jest odnalezienie wszystkiego, co pozostało po tej zbrodni, i przywrócenie ofiarom tożsamości.

 Zachęcamy do dzielenia się informacjami o zaginionych członkach rodzin z okresu wojny. To szansa na identyfikację i godny pochówek.

Źródło: IPN