Pamięć, której nie dało się zabić. Hołd dla „Burego” i Mariana Olejniczaka na bydgoskiej Łączce
fot. Facebook / SBP
30 grudnia o godzinie 18:00 na cmentarzu przy ulicy Kcyńskiej – w tzw. bydgoskiej „Łączce” – społeczność lokalna i członkowie Stowarzyszenia Bydgoscy Patrioci oddali hołd pamięci żołnierzy, którzy zginęli z rąk komunistycznych służb tuż po II wojnie światowej. W 76. rocznicę ich śmierci odbył się apel pamięci Kapitana Romualda Rajsa ps. „Bury” oraz Mariana Olejniczaka, bohaterów polskiej walki o niepodległość.
Inne z kategorii
Rewolucja na kampusie PBŚ: Nowa era dla fordońskiej uczelni
Świadek prawdy w czasach pogardy. Bydgoszcz uczci bł. biskupa Michała Kozala
Kapitan Romuald Rajs „Bury” (1913–1949)
Romuald Rajs, pseudonim „Bury”, urodził się 30 listopada 1913 roku w Jabłonce (ówczesne Austro-Węgry). Był żołnierzem Wojska Polskiego, a następnie aktywnym członkiem Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW), jednej z organizacji określanych dziś jako „żołnierze wyklęci”. Po II wojnie światowej kontynuował walkę z reżimem komunistycznym, dowodząc Pogotowiem Akcji Specjalnej NZW w rejonie Białegostoku i walcząc przeciw komunistycznej władzy w Polsce.
30 grudnia 1949 roku został stracony przez polskie władze komunistyczne w Białymstoku.
Jego syn mieszka w Bydgoszczy.
Nie istnieje znane, potwierdzone miejsce pochówku szczątków kapitana Romualda Rajsa ps. „Bury”. Po jego straceniu 30 grudnia 1949 r. przez władze komunistyczne w Białymstoku miejsce pochówku nie zostało ujawnione, a jego ciało nie zostało zidentyfikowane w czasie powojennych ekshumacji. Historycy i źródła badawcze wskazują, że nie ma dziś pewnej informacji o miejscu spoczynku jego szczątków.
Istnieją symboliczne miejsca pamięci i panteony poświęcone „Buremu” i żołnierzom jego oddziału, np. Panteon Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych w Orłowie (woj. warmińsko-mazurskie), gdzie upamiętniono poległych żołnierzy 3. Brygady NZW związanych z jego działalnością, lecz dotyczy to innych członków oddziału, nie zaś samego Rajsa.
Marian Olejniczak (1926–1949)
Marian Olejniczak urodził się 18 kwietnia 1926 roku w Wysogotówku w powiecie Jarocin. Już w czasie okupacji niemieckiej, od 1942 roku, działał jako łącznik Okręgu Pomorskiego Armii Krajowej. Po wojnie jego patriotyczna postawa przybrała formę działalności antykomunistycznej – wstąpił do dywersyjnej grupy Armii Krajowej prowadzonej przez Stanisława Kamińskiego „Młota”, operującej na terenie województwa pomorskiego.
W kwietniu 1949 roku został ranny i aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej. Po śledztwie skazano go na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy. Wyrok wykonano 30 grudnia 1949 roku w więzieniu w Bydgoszczy, kiedy miał zaledwie 23 lata.
Po latach jego szczątki odnaleziono podczas poszukiwań prowadzonych przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej. Został uroczyście pochowany 27 września 2023 roku w Kwaterze Żołnierzy Wyklętych na cmentarzu przy ulicy Kcyńskiej w Bydgoszczy, co dla wielu stało się symbolicznym przywróceniem należnej mu pamięci.
