Pamięci bezimiennych ofiar zbrodni pomorskiej. Uroczystości w toruńskim Parku Pamięci

- To miejsce, spoglądające na toruńską starówkę, jest miejscem pamięci o zamordowanych bezbronnych tysiącach mieszkańców dawnego województwa pomorskiego, naszych przodków. Jesteśmy im winni tę zbiorową pamięć. Wszystkich bowiem skazano na śmierć na podstawie jednego oskarżenia - za to, że byli Polakami i swojej Ojczyźnie służyli – podkreśla marszałek Piotr Całbecki.

Wojewódzkie obchody zbrodni pomorskiej rozpocznie w piątek (1 października) prezentacja publikacji „Zbrodnia pomorska 1939 – Radzim” dr Izabeli Mazanowskiej poświęconej Polakom i Żydom zamordowanym jesienią 1939 w powiecie sępoleńskim.

Głównym punktem obchodów będzie sobotnia (2 października) uroczystość patriotyczna w toruńskim Parku Pamięci, podczas której odsłonięta zostanie instalacja poświęcona bezimiennym cywilom, którzy zginęli w pierwszych miesiącach drugiej wojny światowej. Początek o godzinie 10.

Z szacowanej przez historyków liczby ofiar zbrodni, do których doszło na terenie przedwojennego województwa pomorskiego (20-50 tysięcy), z imienia i nazwiska zidentyfikowano jedynie 10 tysięcy zamordowanych. Część niemieckiej dokumentacji, która zawierała prawdopodobnie listy ofiar, została zniszczona już w 1939 roku. Zacieranie śladów zbrodni pomorskiej odbywało się także w 1944 roku w ramach akcji 1005. Niemcy wydobywali z miejsc kaźni zwłoki, palili je, a popiół ponownie zakopywali bądź topili w jeziorach.

Terminem zbrodnia pomorska określa się ludobójczą akcję „odpolszczania” północno-zachodniej części polskich ziem, przyłączonych wkrótce po napaści Niemiec na Polskę do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień.

Podczas okolicznościowej gali w murach Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki zabrzmi m.in. skomponowany z okazji odsłonięcia pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej utwór Krzysztofa Pendereckiego „Lacrimosa nr 2”.  Wręczone zostaną także medale stulecia powrotu Pomorza i Kujaw do wolnej Polski.

mat. Beata Krzemińska